Να αγαπάς πρώτος

"Οταν τοϋ έλεγα, διότι τοϋ τό έλεγα πολλές φορές, «Παππούλη μου, ευλόγησε με νά σοϋ μοιάσω όσο γίνε-ται περισσότερο», δέν τό παρεξηγούσε, άλλα με σταύ-ρωνε καί μοϋ έλεγε:
«Νά προσεύχεσαι καί νά αγαπάς. Νά αγαπάς τό Θεό καί τους ανθρώπους. Δέν βλέπεις έδώ τι κάνει ή αγάπη τοϋ Χριστού; Νά μη λές μέσα σου «Με αγαπούν οι άλλοι;" "Αν τους αγαπάς εσύ πρώτα, νά ξέρεις ότι καί αυτοί σέ αγαπούν τό ίδιο».

Μιά γυναίκα παραπονιόταν κάποτε στον Παππούλη ότι κανείς δέν τήν αγαπά. Δέν τήν αγαπούσε ό άνδρας της, δέν τή συμπαθούσαν στή δουλειά, τήν απέφευγαν οί φίλοι, τά παιδιά της δέν της έδιναν σημασία. Παραπονιόταν συνέχεια.
Ό Παππούλης τή συμβούλεψε νά τά βγάλει αυτά άπό τό μυαλό της, γιατί δέν είναι δικά της.

Έκανε ό Παππούλης μιά βόλτα τήν άλλη μέρα μέσα στά δένδρα, κοντά στο Ησυχαστήριο, καί βρήκε μιά συντροφιά άπό φοιτητές, πού είχαν πάει έκεΐ εκδρομή. Είχαν ένα μαγνητόφωνο καί άκουγαν τραγούδια. Τό τραγούδι πού ακουγόταν εκείνη τή στιγμή έλεγε:
«Μή μοϋ ζητάς νά σ' αγαπώ,
ή αγάπη δέν ζητιέται· μέσα στα φύλλα της καρδιάς,
ριζώνει και γεννιέται».
«Δεν πρέπει να ζητάμε την αγάπη των άλλων. Πρέπει εμείς να τους αγαπάμε πρώτα και να μήν αγωνιούμε για την αγάπη τους.
Τότε, κάποτε, θά μάς την ανταποδώσουν».

«Γιά να σε αγαπούν οί άλλοι πρέπει πρώτα εσύ να τους αγαπάς».

Σε μια εκδήλωση αγάπης τού κόσμου προς τον Παππούλη, είπε μιά μέρα:
«Κοίτα να δεις τι κάνει ή αγάπη τού Χριστού! Ή τόση αγάπη πού μού δείχνετε με συγκινεί καί με ταπεινώνει μπροστά στο Θεό, πού είμαι τόσο ανάξιος».

_________________

«Σταυρός, ο φύλαξ πάσης της οικουμένης.
Σταυρός, η ωραιότης της Εκκλησίας.
Σταυρός, βασιλέων το κραταίωμα.
Σταυρός, πιστών το στήριγμα.
Σταυρός, αγγέλων η δόξα
και των δαιμόνων
το τραύμα»

Από το βιβλίο «ΟΙ ΓΚΟΥΡΟΥ Ο ΝΕΟΣ ΚΑΙ Ο ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΠΑΪΣΙΟΣ»

του Διονυσίου Φαρασιώτου



Υπάρχει μία μεγάλη άγνοια γύρω από τους ζωντανούς θησαυ­ρούς της ορθόδοξης παράδοσής μας. Υπάρχει και μία προκατάληψη και ένας σνομπισμός, που οφείλεται σε μια συστηματική και ύπουλη προπαγάνδα που θέλει να παρουσιάζει τους ορθόδοξους χριστιανούς «στολισμένους» με όλα τα κακά του κόσμου. Ανόητους, φανατικούς, μικρόμυαλους, αμόρφωτους, κομπλεξικούς, φοβιτσιάρηδες, μικρόψυχους και από την άλλη μεριά, σε οξεία αντίφαση να τους παρουσιάζει ως υποκριτές, ύπουλους, κομπιναδόρους, καταχραστές, πονηρούς, λαοπλά­νους, ψεύτες, κατασκευαστές «θαυμάτων» και στυγνούς απομυζητές του αφελούς λαού. Αυτή η εικόνα έχει περάσει στον κόσμο που δεν έχει κα­μιά άμεση επαφή με τη ζωντανή ορθόδοξη Εκκλησία, που δεν έχει γνωρίσει τους ζωντανούς θησαυρούς της ορθοδοξίας, τους γεροντάδες, τους ασκητές, τους μοναχούς, ώστε να μπορεί να κρίνει αντικειμενικά. Οι περισσότεροι δέχονται αυτή την άσχημη εικόνα που προωθείται απ' όλες ανεξαιρέτως τις εφημερίδες και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, χωρίς να γνωρίζουν κάποια πρόσωπα της Εκκλησίας, χωρίς να είναι σε θέση να συγκρίνουν και έτσι μένουν με αυτή τη λάθος εντύπωση.
Κάτι τέτοιο είχα πάθει κι εγώ. Όταν για πρώτη φορά ήρθα σε επαφή με τον ορθόδοξο τρόπο ζωής, κατά την πρώτη μου επίσκεψη στο Άγιον Όρος, έπαθα... έκπληξη. Η εικόνα που είχα στο μυαλό μου, η άποψη που «καθόταν» μέσα στο κεφάλι μου, και η ζωή που έβλεπα και ζούσα μέσα στα μοναστήρια βρισκόντουσαν σε μεγάλη αντίθεση, μαύρο-άσπρο. Μου πήρε καιρό να φτάσω να αναρωτηθώ· «Καλά, από πού και έως πού είχα εγώ άποψη για πράγματα που δε γνώριζα, που δεν είχα ασχοληθεί μαζί τους;».
Δε γνώριζα ανθρώπους της εκκλησίας, μια και όλοι οι γνωστοί μου δεν είχαν σχέση. Δεν είχα μελετήσει, δε γνώριζα τις απόψεις της ορθόδοξης Εκκλησίας. Παρ' όλα αυτά την είχα καταδικάσει οριστικά με πείσμα και χωρίς επιφυλάξεις. Ήμουν πολύ άδικος. Ήμουν πολύ ανόητος. Είχα πιαστεί θύμα της παραπληροφόρησης και της ύπουλης προπαγάνδας, που τόσα χρόνια, λίγο-λίγο, κομμάτι-κομμάτι, διαμόρ­φωσαν μέσα στο μυαλό μου αύτη την άσχημη και ψεύτικη εικόνα.
Χρειάστηκε μια ζωντανή επαφή τριών ημερών με τη ζωή του Αγίου Όρους, για ν' αρχίσει η μακρόχρονη διαδικασία ανατροπής αυτής της εικόνας που έπλασαν οι εφημερίδες, το ραδιόφωνο και η τηλεόραση. Χρειάστηκε η εξαίσια και χαρμόσυνη εμπειρία της γνωριμίας με τους γεροντάδες της ορθοδοξίας, για να μπορέσω να κομματιάσω το δίχτυ του ψέματος που κάλυπτε το μυαλό μου και δε μ' άφηνε να δω την πραγματικότητα.
Μου είχαν επιβάλει ψεύτικες εικόνες, χωρίς εγώ να έχω συνείδηση αυτής της επιβολής. Αυτές οι ψεύτικες εικόνες με οδηγούσαν σε μία συ­μπεριφορά, σ' έναν τρόπο ζωής που δεν μπορούσε να είναι τίποτα άλλο παρά καταστροφικός, γεμάτος αγωνία και πόνο.
Δεν ισχυρίζομαι ότι όλοι οι Χριστιανοί είναι... Άγιοι. Θέλουν όμως να γίνουν!! Δεν ισχυρίζομαι ότι οι Χριστιανοί δεν έχουν... ελατ­τώματα ή κακίες. Προσπαθούν όμως να τα αποβάλουν!! Πράγματα που δεν τα κάνουν οι «άλλοι», οι εχθροί της εκκλησίας. Δεν ισχυρίζο­μαι ότι δε γίνονται σκάνδαλα στο χώρο της εκκλησίας, αλλά και πού δε γίνονται; Δε γίνονται στα πολιτικά κόμματα; δε γίνονται στις εται­ρείες; δε γίνονται στις ποδοσφαιρικές ομάδες; στους συλλόγους; Παντού όπου υπάρχουν άνθρωποι γίνονται και θα γίνονται τέτοια πράγματα. Αυτό όμως που ισχυρίζομαι είναι ότι οι εφημερίδες, η Τ.V., μιλούν μόνο για τα άσχημα της εκκλησίας που πολλές φορές τα εξογκώνουν και άλλες τόσες τα κατασκευάζουν από το τίποτα. Γιατί αυτή η άδικη συμπεριφορά; Γιατί επιμένουν συνειδητά σ' αυτή την μερική, άρα ψεύ­τικη εικόνα;
Υπάρχουν γεροντάδες που έχουν γίνει γνωστοί στα πέρατα του κό­σμου, στόμα με στόμα, χωρίς ποτέ κάποια εφημερίδα ν' ασχοληθεί μα­ζί τους ή να τους αναφέρει το ραδιόφωνο ή η τηλεόραση. Υπάρχουν γεροντάδες που για χάρη τους έρχονται άνθρωποι από την Αμερική, από την Αυστραλία, από τη Γερμανία, από όλα τα μέρη του κόσμου να τους δουν, να συζητήσουν, να βοηθηθούν. Υπάρχουν άνθρωποι χιλιά­δες, που διηγούνται τα θαύματα και τις ευεργεσίες, που οι ίδιοι προσωπικά απόλαυσαν απ' αυτούς, και με παρρησία διηγούνται τα περιστατι­κά με λεπτομέρειες, καταθέτοντας με ευγνωμοσύνη την προσωπική τους μαρτυρία.
Αυτό που ισχυρίζομαι είναι ότι τέτοιοι γεροντάδες, τέτοιοι Άγιοι δεν υπάρχουν πουθενά αλλού. Αυτό που ισχυρίζομαι είναι ότι η συνω­μοσία της σιωπής των ισχυρών αυτής της γης, γύρω από την ορθοδο­ξία και τους Αγίους της διαλύεται σαν καπνός από τη δύναμη του Θεού. Πάντοτε έτσι γινόταν. Πάντοτε η εκκλησία επολεμείτο είτε φανε­ρά είτε ύπουλα. Πάντοτε η εκκλησία θριάμβευε στο τέλος. Έτσι συμ­βαίνει εδώ και 2.000 χρόνια. Έτσι θα συμβαίνει και στο μέλλον.
Γιατί έτσι προέγραψε τη θριαμβευτική πορεία της μέσα στους αιώνες, ο γλυκύτατος Θεάνθρωπος, ο Ιησούς Χριστός, ο μόνος αληθινός Θεός. «εττί ταύτη τη πέτρα, οικοδομήσω μου την εκκλησίαν, και πύλαι άδου ου κατισχύσουσιν αυτής» (Ματ. ιστ'18).
Άνθρωποι με ελαττώματα υπάρχουν στην κοινωνία, υπάρχουν και στην εκκλησία. Άνθρωποι καλοί υπάρχουν στην εκκλησία, αλλά υπάρ­χουν και στα πολιτικά κόμματα, και στις θρησκευτικές οργανώσεις, και στις ψεύτικες θρησκείες και φιλοσοφίες. Έχει όλος ο κόσμος καλούς ανθρώπους, και ευτυχώς που έχει, γιατί γίνονται παρηγοριά και βοήθεια για το περιβάλλον τους.
Όμως Αγίους δεν έχει πουθενά αλλού, παρά μόνο στην ορθοδοξία.
Ένας τέτοιος γέροντας ήταν και ο πατήρ Πορφύριος. Τον γνώρισα, όταν ήταν ήδη πολύ γνωστός στον κόσμο και το όνομά του περιφερόταν από στόμα σε στόμα με πολύ σεβασμό. Ζούσε τα τελευταία χρόνια έξω από τη Μαλακάσα, μία ώρα περίπου από την Αθήνα. Έχτισε ένα μοναστήρι στο μέρος που ζούσε. Καθημερινά πήγαινε κόσμος να τον δει, με IX, με λεωφορεία, με τη συγκοινωνία. Μάλιστα το ΚΤΕΛ έκανε ειδική στάση, «του γέροντα», από τους πολλούς που καθημερινά ζητούσαν να κατέβουν εκεί.
Έχω γνωρίσει πολλούς ανθρώπους και άκουσα από το στόμα τους τις θαυματουργικές ευεργεσίες που γνώρισαν με την ευχή του γέροντα. Κάποιος που είχε όγκο στο κεφάλι, δύο μέρες πριν πετάξει στην Αγγλία για την προγραμματισμένη εγχείρηση, πέρασε να πάρει την ευχή του γέροντα. Ο γέροντας τον σταύρωσε και του είπε να κάνει μία παράκληση στην Παναγία να του πάρει τον όγκο. Δύο μέρες αργότερα οι Άγγλοι γιατροί και ο γνωστός μου έπαθαν μεγάλη έκπληξη, όταν σε επανειλημμένες εξετάσεις δεν μπορούσαν να εντοπίσουν τον όγκο· είχε εξαφανισθεί τελείως!!
Γύρισε χωρίς να γίνει η εγχείρηση και ζει φυσιολογικά τη ζωή του. Αυτό έγινε αφορμή να ξεκόψει τελείως από την Ινδουιστική φιλοσοφία-μαγεία και να γίνει ένας αληθινός και συνειδητός Χριστιανός.
Κάποιος άλλος είχε καρκίνο στο στήθος που εξαφανίστηκε, όταν του ευχήθηκε ο παππούλης και τον σταύρωσε στο στήθος. Ο άνθρωπος αυτός παραιτήθηκε από τη δουλειά του και αφιέρωσε το υπόλοιπο της ζωής του στην υπηρεσία του Χριστού, μια και ήταν ανύπαντρος χωρίς υποχρεώσεις.
Μια προσωπική μου φίλη έσπασε τον λαιμό της σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Οι ακτινογραφίες έδειχναν θρυμματισμένα τα κόκκαλα του λαιμού και οι γιατροί είπαν ότι δε θα γίνει ποτέ καλά. Μετά από μερι­κούς μήνες, όταν ησύχασαν από τα τρεχάματα στα νοσοκομεία, είπαν να κάνουν μία επίσκεψη να πάρουν την ευχή του γέροντα. Ο γέροντας τη σταύρωσε και της είπε να βγάλει το κολλάρο που στήριζε το κεφάλι της!!! Πράγματι η κοπέλα έκανε καινούργιες ακτινογραφίες που τα έδει­χναν όλα εντάξει, προς μεγάλη έκπληξη των γιατρών, που κοίταζαν σαν χαζοί μια τις παλιές και μια τις καινούργιες ακτινογραφίες. Από εκείνη τη στιγμή έβγαλε και το κολλάρο.
Πέντε χρόνια έχουν περάσει από τότε και η κοπέλα είναι απολύτως εντάξει και δοξάζει το Θεό και τους Αγίους του.
Σε κάποιον άλλο φίλο μου έδωσε ακριβείς οδηγίες, για να πάει να ψάξει σε μια τοποθεσία έξω από το χωριό απ' όπου καταγόταν. Ο γέροντας δεν είχε πατήσει ποτέ το πόδι του στην περιοχή!! αλλά μιλούσε σαν να την έβλεπε μπροστά του. Του περιέγραφε τα βράχια, τα δένδρα, μέχρι να καταλάβει ακριβώς πού βρισκόταν το παλιό μο­ναστηράκι, χωμένο μέσα στη γη πια, ξεχασμένο απ' όλους στο χωριό.
Πράγματι πήγε ο φίλος μου και όλα βγήκαν, όπως τα είπε ο γέρο­ντας.
Είχε πολλά χαρίσματα από το Θεό ο γέροντας Πορφύριος και σί­γουρα, τώρα μετά το θάνατό του, πολλοί από αυτούς που ευεργετήθη­καν έγραψαν ή θα γράψουν τις ευεργεσίες που έλαβαν, προς δόξαν Θεού και των Αγίων του.
Με σεβασμό στη μνήμη του γέροντα καταθέτω και εγώ εδώ την προσωπική μου μαρτυρία, γιατί πονώ και αγανακτώ, όταν συκοφα­ντείται και διαστρεβλώνεται η ορθοδοξία, οι Άγιοι, και μέσα απ' αυτούς τελικά η αλήθεια και ο Θεός. Νοιώθω την ανάγκη να τα πω για τους καλοπροαίρετους ανθρώπους και προς χάριν της αλήθειας, που ζητούν μερικοί να τη θάψουν, γιατί δεν τους... βολεύει, γιατί ελέγχει την ζωή τους και τις πράξεις τους.
Μόλις είχα γυρίσει από την Ινδία. Είχα πάει στο Άγιον Όρος όπου καθόμουν για κάμποσους μήνες, φιλοξενούμενος στην καλύβα ενός ησυχαστού. Εκεί έμαθα ότι ο πατήρ Πορφύριος, που τόσα είχα ακούσει γι' αυτόν, είχε έρθει για να μείνει κάποιο διάστημα στο Άγιον Όρος, στη σκήτη των Καυσοκαλυβίων. Αυτή η σκήτη είναι από τις πιο απομονωμένες του Όρους. Βρίσκεται σε μια απότομη πλαγιά του Άθω. Απότομα, μεγάλα βράχια και λιγοστά δέντρα που ξεφυτρώνουν αραιά και πού μέσα από το γρανίτη. Τα δένδρα είναι μεγάλα και εντυπωσιακά. Κάπου τριά­ντα σπιτάκια, σε αρκετή απόσταση το ένα από το άλλο, τριγυρισμένα από τα μικρά κηπάκια, αντιμετωπίζουν συχνά όλα μαζί τον κίνδυνο από τις κατολισθήσεις. Κάθε τόσο ακούς κάποια πέτρα να κυλά. Καμιά φορά προξενούν και σοβαρές ζημιές στα κτίσματα. Ένα απότομο, τραχύ μονο­πάτι καταλήγει στην απότομη ακτή, όπου δύσκολα πιάνει το καράβι και μόνο, όταν έχει πολλή γαλήνη η θάλασσα.
Η ζωή εκεί πέρα είναι σκληρή. Οι άνθρωποι ζουν περιορισμένα. Δεν μπορεί κανείς να έχει πολλά πράγματα. Οι απαραίτητες μεταφο­ρές γίνονται με την πλάτη ή με κανένα μουλάρι, όταν πρόκειται για πολλά πράγματα. Είναι πολύ δύσκολο να ανέβεις το μονοπάτι, γι' αυτό και οι μοναχοί εκεί πέρα είναι σκληραγωγημένοι και ολιγαρκείς.
Χρειαζόμουν ένα ταξίδι δύο ημερών μέσα στο όρος, για να βρεθώ εκεί. Τα πόδια μου δηλαδή θα έβγαζαν φουσκάλες. Ήταν τόση η επι­θυμία μου να δω το γέροντα Πορφύριο, που μόλις το έμαθα την ίδια στιγμή αποφάσισα να πάω να τον δω. Καταλάβαινα ότι θα ήταν κάτι σαν το δικό μου γέροντα, και ήθελα να δω την αγιότητα και σ' ένα άλλο πρόσωπο, να δω πώς θα ήταν: Με ποιο τρόπο ένα διαφορετικό πρόσωπο, ένας άλλος χαρακτήρας κουβαλά τον ίδιο Θεό μέσα του.
Ήμουν καλοσυνηθισμένος εκείνη την εποχή. Επειδή βρισκόμουν σε ανάγκη, (είχα ακόμη πνευματικές ενοχλήσεις από τους γκουρού και διά­φορα δαιμονικά σημεία μου συνέβαιναν), οι γεροντάδες πολύ συχνά μου κάνανε διάφορα πνευματικά δώρα, για να με γιατρέψουν, για να με στη­ρίξουν, για να με κάνουν να καταλάβω, να ζήσω τη διαφορά των δύο πνευματικών καταστάσεων. Να καταλάβω τί σημαίνει, ποια είναι η Χά­ρη του Θεού, το αυθεντικό πνευματικό γεγονός και να το ξεχωρίσω από τη δαιμονική ενέργεια. Να μην εξαπατώμαι πια από την απατηλή δαι­μονική ενέργεια, που μέχρι τότε την εκλάμβανα ως εκδήλωση ενεργειών ανωτέρων ανθρώπων (γκούρου) ή ακόμα και ως θεϊκή.

Διψούσα γι' αυτά τα πνευματικά δώρα και τα αναζητούσα παντού. Ήλπιζα υποσυνείδητα ότι και ο π. Πορφύριος κάτι θα μου δώριζε.

Ξεκίνησα λοιπόν το ταξίδι. Σ' όλο το δρόμο άκουγα από διάφορους, μοναχούς και λαϊκούς, ότι ο πατήρ Πορφύριος είναι άρρωστος και δε δέχεται να δει κανέναν. Πήγαν αρκετοί να τον δουν, αλλά δε τους δέ­χθηκε. Συνέχισα το ταξίδι μου, προσευχόμενος όσο μπορούσα, και κά­ποτε έφθασα στο κελλί που βρισκόταν ο γέροντας. Φώναξα και βγήκε ένας μελαχροινός μοναχός, γύρω στα τριάντα.

- Δεν μπορεί να σε δεχτεί ο παππούλης, μου λέει. Είναι πολύ άρρωστος.

Σχεδόν αμέσως βγήκε και ένας άλλος μοναχός, μεγαλύτερης ηλι­κίας, και λυπημένος μου είπε τα ίδια.

- Μόνο να πάρω την ευχή του, είπα.

Ενώ οι μοναχοί ευγενικά, αλλά σταθερά μου έκοβαν κάθε ελπίδα, ακούστηκε από μέσα ο π. Πορφύριος να φωνάζει να τον βοηθήσουν να βγει έξω. Πράγματι, σε λίγο φάνηκαν να κουβαλούν ένα γεροντάκι, που δεν μπορούσε να σταθεί στα πόδια του και φαινόταν να πονά πολύ σε κάθε κίνηση που έκανε.
Με το που είδα το γεροντάκι, λαχτάρησε η καρδιά μου, και με πλημμύρισε μια χαρά, πολύ μεγάλη και πολύ ειρηνική. Αδιαφόρησα για την καρέκλα που μου προσέφεραν και πήγα και κάθισα στο χώμα δίπλα στα πόδια του. Ένοιωθα πολλή χαρά να βρίσκομαι δίπλα του, αλλά ταυτόχρονα και πολύ ανάξιος γι' αυτό, και έτσι αναπαυόμουν να κάθομαι σαν σκυλάκι κοντά στα πόδια του.
Οι μοναχοί δεν ήθελαν να με βλέπουν έτσι ταπεινωμένο και επέμε­ναν να με τιμήσουν, βάζοντάς με να κάτσω απέναντι στο γέροντα σε μια ίδια καρέκλα, θα ένοιωθα πολύ άσχημα, αν είχα το θράσος να κά­τσω μπροστά στο γέροντα, αλλά αυτοί επέμεναν. Ο Γέροντας που με καταλάβαινε απολύτως, μ' έσωσε από τη δύσκολη θέση.

- Αφήστε τον εδώ που είναι καλά, είπε, και σταμάτησαν τα διάφο­ρα κοινωνικά.
Ήμουν τόσο χαρούμενος, τόσο ειρηνικός, τόσο ασφαλής, σαν να βρι­σκόμουν στην αγκαλιά του Θεού, και όντως ήμουν με τις ευχές και τη Χάρη του παππούλη.
Ένοιωθα ότι ο γέροντας μ' αγαπούσε πολύ και με αγκάλιαζε όχι σωματικά, αλλά πνευματικά. Ένοιωθα μια τεράστια πνευματική δύναμη που υπήρχε σ' αυτό το ετοιμόρροπο σώμα. Ένοιωθα μια ανεξάντλητη και άπειρη ζωή να πηγάζει από αυτό το ετοιμοθάνατο σώμα και να έρχεται προς εμένα και να αναζωογονεί την ετοιμοθάνατη ψυχή μου.
Αυτός έσφυζε από πραγματική ζωή και εγώ ήμουν σχεδόν πεθαμένος από πνευματική ασιτία. Με πότιζε και με τάιζε πνευματικά, και εγώ λάμβανα με ευγνωμοσύνη και χαρά. Αυτό που γινόταν μεταξύ μας το καταλαβαίναμε πολύ καλά και οι δυο μας και τα λόγια ήταν περιττά.
Συνέβαινε το οξύμωρο. Ο ετοιμοθάνατος σχεδόν γέρος να χαρίζει ζωή, βιολογική αλλά και πνευματική, στον 25χρονο νέο. Ο θάνατος του γέροντα έμοιαζε με απαλλαγή από το στραπατσαρισμένο σώμα και αρχή μιας πραγματικής, αληθινής, μεγάλης και αιώνιας ζωής, ενώ εγώ που είχα τόσες βιολογικές δυνάμεις, ήμουν τόσο απελπιστικά πνευματικά ετοιμοθάνατος και ποτιζόμουν και ανέθαλλα από τα δικά του νάματα.
Θυμάμαι ότι συζητήσαμε λίγο για την Ινδία. Μου είπε να προσέ­χω να μη με ξανακοροϊδέψει ο Διάβολος. Ήταν πολύ επικίνδυνα αυτά που πέρασα. Δεν χρειαζόντουσαν λόγια. Τον καταλάβαινα απ' αυτά που ζούσα στην παρουσία του. Λίγες προτάσεις ανταλλάξαμε, μα είχαν τόσο βάθος! Τον θυμάμαι με το μάλλινο σκουφάκι στο μεγάλο κεφάλι του, με το πρόσωπο να έχει μια έκφραση πόνου σωματικού, με το αδύναμο σώμα του να παραπαίει, τον θυμάμαι να κυριαρχεί, να βασιλεύει με ηρεμία, μεγαλοπρέπεια και απλότητα.
Η παρουσία του αποκάλυπτε το πραγματικό βάθος αυτού του κό­σμου και την πνευματική του διάσταση, αποδεικνύοντας την προσωρινό­τητα και τη φθαρτότητα της ύλης. Ήταν ένας πνευματικός βασιλιάς.
Εδώ δεν υπήρχαν ιδεολογικές συζητήσεις ή ορθολογιστικές αναλύ­σεις, εδώ δεν προσπαθούσαμε να ανακαλύψουμε ή να μαντέψουμε ή να συμπεράνουμε. Εδώ ζούσα το γεγονός της παρουσίας του πνευματικού κόσμου, εδώ ζούσα και συμμετείχα στην πνευματική διάσταση του κό­σμου. Δε μιλούσα για την χάρη του Αγίου Πνεύματος, δεν άκουγα για τη Χάρη του Χριστού. Τη ζούσα και χαιρόμουν.

- Θα προσεύχομαι για σένα και έλα να με ξαναδείς, μου είπε ο γέ­ροντας.
Πήρα την ευχή του χαρούμενος και λυπημένος μαζί, χαιρέτησα και έφυγα.
Άρχισα να ανηφορίζω το μονοπάτι και η χαρά μου μεγάλωνε. Όχι μόνον η ψυχή μου, αλλά και το σώμα μου είχε αναζωογονηθεί και είχα αποκτήσει τόση δύναμη που ανέβαινα σχεδόν τρέχοντας στο πολύ απότομο και δύσκολο μονοπάτι. Δεν ήμουν μόνος. Ήταν και ο γέροντας μαζί μου. Δεν τον αισθανόμουν δίπλα μου. Ήταν μέσα μου, ή μάλλον εγώ ήμουν μέσα του. Όλες τις επόμενες μέρες είχα «παρέα» μου το γέροντα και η «παρουσία» του γλύκαινε, ομόρφαινε, βάθαινε και ειρήνευε όλες τις στιγμές μου.
Όταν τον ξαναείδα μετά από μερικές μέρες, με ρώτησε.

- Ήμουν μαζί σου όλες αυτές τις μέρες, το καταλάβαινες;

Γεμάτος θαυμασμό απάντησα-

- Πώς δεν το καταλάβαινα, γέροντα; εννοώντας. πώς ήταν δυνατόν να μην το καταλαβαίνω; Ένα τόσο έντονο βίωμα! Ήταν πιο εύκολο να μην παρατηρήσω τον ήλιο παρά αυτό!!!... Κι όλα γινόντουσαν μ' έναν τόσο φυσικό τρόπο και όλα ήταν τόσο πολύ πάνω από το φυσικό επίπεδο...
Το γέροντα τον ξαναείδα μετά από ένα χρόνο, όταν υπηρετούσα φα­ντάρος πια στην Αθήνα. Πήγαινα στη Μαλακάσα και τον έβλεπα συ­χνά. Πολλές φορές ένοιωθα τη χάρη του, πριν ακόμα φτάσω στο μονα­στήρι του. Η ευχή του με σκέπαζε και με γλύκαινε. Άλλοτε ένοιωθα αυτή την υπέρλογη ειρήνη, όταν με σταύρωνε. Μ' ένα θαυμαστό, παράδοξο τρόπο όλες οι ανάγκες μου, ακόμα και οι υλικές λύνονταν με έναν πολύ εύκολο... τρόπο.
Για παράδειγμα, υπήρχε συγκοινωνία για να πάω στο μοναστήρι, όχι όμως και να γυρίσω. Κάθε φορά ήταν ένα πρόβλημα και κινδύνευα να φάω φυλακή στο στρατόπεδο. Πάντοτε βρισκόταν κάποιο αυτοκίνητο που θα μ' έπαιρνε από το δρόμο για την Αθήνα και πολλές φορές με πήγαιναν μέχρι το στρατόπεδο. Εγώ εμπιστευόμουν τον εαυτό μου στην ευχή του γέροντα και αυτός με φρόντιζε. Ήταν άρρωστος, ξαπλω­μένος και σχεδόν ακίνητος στο κρεβάτι του.
Μιλάω για έναν επαρχιακό δρόμο, άδειο από αυτοκίνητα, ιδίως όταν βράδιαζε την ώρα που έπρεπε να γυρίσω. Γινόντουσαν πολλά με το γέροντα που δεν είναι εύκολα περιγράψιμα.
Αυτά και πολλά άλλα που γίνονταν σχεδόν καθημερινά, που τα έχω ξεχάσει τώρα, τα έλεγα στον πνευματικό μου, στο Άγιον Όρος. Με άκουγε χωρίς να σχολιάζει. Μου λέει κάποια φορά:

- Αφού αγαπάς τόσο πολύ τον π. Πορφύριο, γιατί δεν του λες να σου κάνει καλά το πόδι σου;
Είχα πρόβλημα στο δεξί μου γόνατο. Παλιότερα είχα ασχοληθεί συ­στηματικά με το καράτε. Από μία κλωτσιά που είχα αρπάξει είχα απο­κτήσει πρόβλημα. Είχε χαλαρώσει γενικά το δέσιμο του γονάτου, είχε πρηστεί και μάζευε υγρό, ενώ ένοιωθα κάτω από την επιγονατίδα σαν να είχε μπει μια μικρή πέτρα που με τσιμπούσε και δυσκόλευε την κίνηση στο γόνατο. Με τις ασκήσεις και τις πορείες στο στρατό η κατάσταση είχε επιδεινωθεί. Πήγαινα στο στρατιωτικό νοσοκομείο για εξετάσεις και ετοιμαζό­μουν για εγχείρηση. Μια που βρισκόμουν εκείνο το διάστημα στην Αθήνα, όπου είχε καλό νοσοκομείο, και θα έπαιρνα ένα μήνα αναρρωτική άδεια, είχα αποφασίσει να την κάνω την εγχείρηση. Συμφωνούσαν και οι γιατροί. Κάποια φορά λοιπόν που βρισκόμουν στον παππούλη, θυμήθηκα τα λόγια του πνευματικού μου.

- Γέροντα, μου είπε ο πνευματικός να μου κάνετε καλά το γόνατο.

- Ε... καλά... αφού το λέει ο πνευματικός.

Σήκωσε το αδύναμο χέρι του, καθώς ήταν ξαπλ

_________________

«Σταυρός, ο φύλαξ πάσης της οικουμένης.
Σταυρός, η ωραιότης της Εκκλησίας.
Σταυρός, βασιλέων το κραταίωμα.
Σταυρός, πιστών το στήριγμα.
Σταυρός, αγγέλων η δόξα
και των δαιμόνων
το τραύμα»

Ένα είναι το ζητούμενο στη ζωή μας, η αγάπη, η λατρεία στον Χριστό και η αγάπη στους συνανθρώπους μας.

Να είμαστε όλοι ένα με κεφαλή τον Χριστό. Έτσι μόνο θ΄ αποκτήσουμε την χάρι, τον ουρανό, την αιώνια ζωή.

Η αγάπη προς τον αδελφό καλλιεργεί την αγάπη προς τον Θεό. Είμαστε ευτυχισμένοι, όταν αγαπήσουμε όλους τους ανθρώπους μυστικά. Θα νιώθουμε τότε ότι όλοι μας αγαπούν. Κανείς δεν μπορεί να φτάσει στον Θεό, αν δεν περάσει απ΄ τους ανθρώπους.

Γιατί, "ό μη αγαπών τον αδελφόν αυτού, όν εώρακε, τον Θεόν, όν ούχ εώρακε, πώς δύναται αγαπάν;". Ν΄ αγαπάμε, να θυσιαζόμαστε για όλους ανιδιοτελώς, χωρίς να ζητάμε ανταπόδοση. Τότε ισορροπεί ο άνθρωπος. Μια αγάπη που ζητάει ανταπόδοση είναι ιδιοτελής. Δεν είναι γνήσια, καθαρή, ακραιφνής.

Να τους αγαπάτε και να τους συμπονάτε όλους. "Και είτε πάσχει έν μέλος, συμπάσχει πάντα τα μέλη, υμείς δε έστε μέλη Χριστού και μέλη έκ μέρους". Αυτό είναι Εκκλησία: εγώ, εσύ, αυτός, ο άλλος, να αισθανόμαστε ότι είμαστε μέλη Χριστού, ότι είμαστε ένα.

Η φιλαυτία είναι εγωισμός. Να μη ζητάμε, "εγώ να σταθώ, εγώ να πάω στον Παράδεισο", αλλά να νιώθουμε για όλους αυτή την αγάπη. Καταλάβατε; Αυτό είναι ταπείνωση.

Έτσι, αν ζούμε ενωμένοι, θα είμαστε μακάριοι, θα ζούμε στον Παράδεισο. Ο κάθε διπλανός μας, ο κάθε πλησίον μας είναι "σάρξ έκ της σαρκός μας". Μπορώ ν΄ αδιαφορήσω γι αυτόν, μπορώ να τον πικράνω, μπορώ να τον μισήσω; Αυτό είναι το μεγαλύτερο μυστήριο της Εκκλησίας μας. Να γίνουμε όλοι ένα εν Θεώ. Αν αυτό κάνουμε, γινόμαστε δικοί Του. Τίποτε καλύτερο δεν υπάρχει απ΄ αυτή την ενότητα. Αυτό είναι η Εκκλησία.

_________________

«Σταυρός, ο φύλαξ πάσης της οικουμένης.
Σταυρός, η ωραιότης της Εκκλησίας.
Σταυρός, βασιλέων το κραταίωμα.
Σταυρός, πιστών το στήριγμα.
Σταυρός, αγγέλων η δόξα
και των δαιμόνων
το τραύμα»

“Η πνευματική εργασία, που κάνετε στα βάθη της ψυχής σας, να μη γίνεται αντιληπτή”
“Η πνευματική εργασία, που κάνετε στα βάθη της ψυχής σας, να γίνεται μυστικά, να μη γίνεται αντιληπτή όχι μόνο απ΄τους άλλους, αλλά ούτε κι από σας τους ίδιους. Ό,τι κάνει ο καλός εαυτός σας, να μην το παίρνει είδηση ο κακός. “Μη γνώτω η αριστερά
σου τι ποιεί η δεξιά σου”. Αριστερά είναι ο αντίθετος εαυτός μας, πού, όταν το πάρει είδηση, θα τα χαλάσει όλα. Ο αντίθετος είναι
ο κακός εαυτός μας -το λέμε έτσι πιο εξευγενισμένα. Νέος είναι ο εν Χριστώ εαυτός μας, ενώ ο άλλος είναι ο παλαιός.
Χρειάζεται τέχνη, για να μην παίρνει είδηση ο παλαιός. Χρειάζεται τέχνη και κυρίως η χάρις του Θεού.

_________________

«Σταυρός, ο φύλαξ πάσης της οικουμένης.
Σταυρός, η ωραιότης της Εκκλησίας.
Σταυρός, βασιλέων το κραταίωμα.
Σταυρός, πιστών το στήριγμα.
Σταυρός, αγγέλων η δόξα
και των δαιμόνων
το τραύμα»

Περί του Θείου Έρωτος



Η ψυχή του Χριστιανού πρέπει να είναι λεπτή, να είναι ευαίσθητη, να είναι αισθηματική, να πετάει, όλο να πετάει, να ζει μες στα όνειρα. Να πετάει μες στ΄ άπειρο, μες στ΄ άστρα, μες στα μεγαλεία του Θεού, μες στη σιωπή.

Όποιος θέλει να γίνει χριστιανός, πρέπει πρώτα να γίνει ποιητής. Αυτό είναι! Πρέπει να πονάεις. Ν΄ αγαπάεις και να πονάεις. Να πονάεις γι΄ αυτόν που αγαπάεις. Η αγάπη κάνει κόπο για τον αγαπημένο. Όλη νύκτα τρέχει, αγρυπνεί, ματώνει τα πόδια, για να συναντηθεί με τον αγαπημένο. Κάνει θυσίες, δεν λογαριάζεις τίποτα, ούτε απειλές, ούτε δυσκολίες, εξαιτίας της αγάπης. Η αγάπη προς τον Χριστό είναι άλλο πράγμα, απείρως ανώτερο.

Και όταν λέμε αγάπη, δεν είναι οι αρετές που θ΄ αποκτήσουμε αλλά η αγαπώσα καρδία προς τον Χριστό και τους άλλους. Το καθετί εκεί να το στρέφουμε. Βλέπουμε μια μητέρα να έχει το παιδάκι της αγκαλιά, να το φιλάει και να λαχταράει η ψυχούλα της; Βλέπουμε να λάμπει το πρόσωπό της, που κρατάει τ΄ αγγελούδι της; Όλ΄ αυτά ο άνθρωπος του Θεού τα βλέπει, του κάνουν εντύπωση και με δίψα λέει: «Να είχα κι εγώ αυτή τη λαχτάρα στον Θεό μου, στον Χριστό μου, στην Παναγίτσα μου, στους αγίους μας!». Να, έτσι πρέπει ν΄ αγαπήσομε τον Χριστό, τον Θεό. Το επιθυμείς, το θέλεις και το αποκτάς με τη χάρη του Θεού.

Εμείς, όμως, έχομε φλόγα για τον Χριστό; Τρέχουμε, όταν είμαστε κατάκοποι, να ξεκουρασθούμε στην προσευχή, στον Αγαπημένο ή το κάνουμε αγγάρια και λέμε: «Ω, τώρα έχω να κάνω και προσευχή και κανόνα...»; Τι λείπει και νιώθουμε έτσι; Λείπει ο θείος έρως. Δεν έχει αξία να γίνεται μια τέτοια προσευχή. Ίσως μάλιστα κάνει και κακό.

Αν στραπατσαρισθεί η ψυχή και γίνει ανάξια της αγάπης του Χριστού, διακόπτει ο Χριστός τις σχέσεις, διότι ο Χριστός «χοντρές» ψυχές δεν θέλει κοντά Του. Η ψυχή πρέπει να συνέλθει πάλι, για να γίνει άξια του Χριστού, να μετανοήσει «έως εβδομηκοντάκις επτά». Η μετάνοια η αληθινή θα φέρει τον αγιασμό. Όχι να λέεις, «πάνε τα χρόνια μου χαμένα, δεν είμαι άξιος» κ.λ.π., αλλά μπορείς να λέεις, «θυμάμαι κι εγώ τις μέρες τις αργές, που δεν ζούσα κοντά στον Θεό...». Και στη δική μου ζωή κάπου θα υπάρχουν άδειες μέρες. Ήμουν δώδεκα χρονών, που έφυγα για το Άγιον Όρος. Δεν ήταν αυτά χρόνια; Μπορεί βέβαια να ήμουν μικρό παιδί, αλλά έζησα δώδεκα χρόνια μακράν του Θεού· τόσα πολλά χρόνια!...

Ακούστε τι λέει ο Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ στο βιβλίο του «Υιέ μου, δος μοι σην καρδίαν»:

«Πάσα γαρ εργασία σωματική τε και πνευματική, μη έχουσα πόνον ή κόπον, ουδέποτε καρποφορεί τω ταύτην μετερχομένω, ότι βιαστή εστίν η Βασιλεία των ουρανών και βιασταί αρπάζουσιν αυτήν, βίαν ειπών την του σώματος εν πάσιν έπιπονον άσκησιν».

Όταν αγαπάεις τον Χριστόν, κάνεις κόπο, αλλά ευλογημένο κόπο. Υποφέρεις, αλλά με χαρά. Κάνεις μετάνοιες, προσεύχεσαι, διότι αυτά είναι πόθος, θείος πόθος. Και πόνος και πόθος και έρωτας και λαχτάρα και αγαλλίαση και χαρά και αγάπη. Οι μετάνοιες, η αγρυπνία, η νηστεία είναι κόπος, που γίνεται για τον Αγαπημένο. Κόπος, για να ζεις τον Χριστό. Αλλ΄ αυτός ο κόπος δεν γίνεται αναγκαστικά, δεν αγανακτείς. Ότι κάνεις αγγάρια, δημιουργεί μεγάλο κακό και στο είναι σου και στην εργασία σου. Το σφίξιμο, το σπρώξιμο φέρνει αντίδραση. Ο κόπος για τον Χριστό, ο πόθος ο αληθινός είναι Χριστού αγάπη, είναι θυσία, είναι ανάλυσις. Αυτό ένιωθε και ο Δαβίδ: «Επιποθεί και εκλείπει η ψυχή μου εις τας αυλάς του Κυρίου». Ποθεί με λαχτάρα και λιώνει η ψυχή μου απ΄ την αγάπη του Θεού. Αυτό του Δαβίδ ταιριάζει με το στίχο του Βερίτη που μ΄ αρέσει:

«Συντροφιά με τον Χριστό λαχτάρησα να ζήσω, ως να φθάσει κι η στερνή στιγμή να ξεψυχήσω».

Χρειάζεται προσοχή και προσπάθεια, για να κατανοεί κανείς αυτά που μελετάει και να τα ενστερνίζεται. Αυτός είναι ο κόπος που θα κάνει ο άνθρωπος. Στην κατάνυξη, στη ζέση, στα δάκρυα θα μπει μετά χωρίς να κοπιάσει. Αυτά ακολουθούν, είναι δώρα Θεού. Ο έρωτας θέλει προσπάθεια; Με την κατανόηση, των τροπαρίων και κανόνων και των Γραφών έλκεσαι ευφραινόμενος, μπαίνεις μέσα στην αλήθεια ευφραινόμενος. «Έδωκας ευφροσύνην εις την καρδίαν μου», όπως λέγει ο Δαβίδ. Έτσι αυθόρμητα μπαίνεις στην κατάνυξη, αναίμακτα. Καταλάβατε;

Εγώ ο καημένος επιθυμώ ν΄ ακούω τα λόγια των Πατέρων, των ασκητών, τα λόγια της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης. Σ΄ αυτά θέλω να εντρυφώ. Αυτά καλλιεργούν το θείο έρωτα. Τα επιθυμώ και προσπαθώ, αλλά δεν μπορώ. Αρρώστησα και «το μεν πνεύμα πρόθυμος, η δε σαρξ ασθενής». Δεν μπορώ να κάνω μετάνοιες. Τίποτα. Επιθυμώ, έχω ζήλο και έρωτα να είμαι στο Άγιον Όρος και να κάνω μετάνοιες, να προσεύχομαι, να λειτουργώ και να είμαι μ΄ έναν ακόμα ασκητή. Είναι καλύτερο να είναι δύο. Το είπε και ο ίδιος ο Χριστός: «Ου γαρ εισί δύο ή τρεις συνηγμένοι εις το εμόν όνομα, εκεί ειμί εν μέσω αυτών».




Γέροντας Πορφύριος

_________________

«Σταυρός, ο φύλαξ πάσης της οικουμένης.
Σταυρός, η ωραιότης της Εκκλησίας.
Σταυρός, βασιλέων το κραταίωμα.
Σταυρός, πιστών το στήριγμα.
Σταυρός, αγγέλων η δόξα
και των δαιμόνων
το τραύμα»

Βρέχει επί δικαίους και αδίκους


Στην εκκλησία του Αγίου Γερασίμου, στην Πολυκλινική, ερχόντουσαν πολλοί προσκυνητές ν’ ανάψουν το κεράκι τους. Μερικοί έμεναν για εξομολόγηση, άλλοι έπαιρναν απλώς ευχή, ενώ άλλοι άναβαν το κερί τους, έκαναν το σταυρό τους κι έφευγαν. Ερχόντουσαν κάθε λογής άνθρωποι, άνδρες, γυναίκες, μικροί, μεγάλοι, μορφωμένοι, απλοϊκοί κ.λπ. Στην περιοχή της Ομόνοιας έμεναν άνθρωποι κάθε κατηγορίας.
Παλαιά συνηθίζαμε, κατά την εορτή των Θεοφανείων, ν’ αγιάζομε τα σπίτια. Κάποια χρονιά επήγα κι εγώ κι αγίαζα. Χτυπούσα τις πόρτες των διαμερισμάτων, μου ανοίγανε κι έμπαινα μέσα ψάλλοντας: “Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου Σου Κύριε…”. Όπως πήγαινα στην οδό Μαιζώνος, βλέπω μια σιδερένια πόρτα. Ανοίγω, μπαίνω μέσα στην αυλή, που ήταν γεμάτη από μανταρινιές, πορτοκαλιές, λεμονιές, και προχωρώ στη σκάλα. Ήταν μια σκάλα εξωτερική, που ανέβαινε πάνω και κάτω είχε υπόγειο. Ανέβηκα τη σκάλα, χτυπάω την πόρτα και παρουσιάζεται μια κυρία. Αφού μου άνοιξε, εγώ άρχισα κατά τη συνήθειά μου το “Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου Σου, Κύριε…”. Με σταματάει απότομα. Εν τω μεταξύ με ακούσανε και δεξιά κι αριστερά στο διάδρομο βγαίνανε κοπέλες απ’ τα δωμάτια. “Κατάλαβα, έπεσα σε οίκο ανοχής”, είπα μέσα μου. Η γυναίκα μπήκε μπροστά μου να μ’ εμποδίσει.
-Να φύγεις, μου λέει. Δεν κάνει αυτές να φιλήσουν το Σταυρό. Να φιλήσω εγώ το Σταυρό και να φύγεις, σε παρακαλώ.
Εγώ τώρα πήρα σοβαρό και επιτιμητικό ύφος και της λέω:
-Εγώ δεν μπορώ να φύγω! Εγώ είμαι παπάς, δεν μπορώ να φύγω! Ήλθα εδώ ν’ αγιάσω.
-Ναι, αλλά δεν κάνει να φιλήσουν το Σταυρό αυτές.
-Μα δεν ξέρομε αν κάνει να φιλήσουν το Σταυρό αυτές ή εσύ. Διότι αν με ρωτήσει ο Θεός και ζητήσει να Του πω ποιος κάνει να φιλήσει το Σταυρό, οι κοπέλες ή εσύ, μπορεί να έλεγα: “Οι κοπέλες κάνει να τον φιλήσουν και όχι εσύ. Οι ψυχές τους είναι πιο καλές από τη δική σου”.
Εκείνη τη στιγμή εκοκκίνησε λίγο. Της λέω λοιπόν:
-Άσε τα κορίτσια να φιλήσουν το Σταυρό.
Τους έκανα νόημα να πλησιάσουν. Εγώ πιο μελωδικά από πρώτα έψαλλα το “Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου Σου Κύριε…”, διότι είχα μια χαρά μέσα μου, που ο Θεός οικονόμησε τα πράγματα να πάω και σ’ αυτές τις ψυχές.
Φιλήσανε όλες το Σταυρό. Ήταν όλες περιποιημένες, με τις πολύχρωμες φούστες κ.λπ. Και τους είπα:
-Παιδιά μου, χρόνια πολλά. Ο Θεός μάς αγαπάει όλους. Είναι πολύ καλός και “βρέχει επί δικαίους και αδίκους”. Όλοι Τον έχομε Πατέρα και για όλους μας ενδιαφέρεται ο Θεός. Μόνο να φροντίσομε να Τον γνωρίσομε και να Τον αγαπήσομε κι εμείς και να γίνομε καλοί. Να Τον αγαπήσετε και θα δείτε πόσο ευτυχισμένες θα είστε.
Κοιτάξανε απορημένες. Κάτι πήρε η ψυχούλα τους η ταλαιπωρημένη.
-Χάρηκα, τους λέω τέλος, που μ’ αξίωσε ο Θεός να έλθω σήμερα και να σας αγιάσω. Χρόνια πολλά!
-Χρόνια πολλά, είπαν κι εκείνες κι έφυγα.

_________________

«Σταυρός, ο φύλαξ πάσης της οικουμένης.
Σταυρός, η ωραιότης της Εκκλησίας.
Σταυρός, βασιλέων το κραταίωμα.
Σταυρός, πιστών το στήριγμα.
Σταυρός, αγγέλων η δόξα
και των δαιμόνων
το τραύμα»