Οι καρποί της αδιάλειπτης προσευχής
Από την αδιάλειπτη προσευχή ο ασκητής φθάνει στην πνευματική πτωχεία : αφού μάθει να ζητά διαρκώς την βοήθεια του Θεού, βαθμηδόν χάνει την πεποίθηση στον εαυτό του. Εάν κάνει του λοιπού κάτι επιτυχώς, θα το βλέπει όχι σαν προσωπικό του κατόρθωμα, αλλά σαν από το έλεος του θεού , περί του οποίου αδιαλείπτως παρακαλεί τον Θεό.

Η αδιάλειπτη προσευχή χειραγωγεί στην εδραίωση της πίστης, καθότι ο αδιαλείπτως προσευχόμενος αρχίζει ολίγον κατ’ ολίγον να έχει αίσθηση της παρουσίας του Θεού. Η αίσθηση αύτη ολίγον κατ’ ολίγον δύναται να αυξηθεί και να δυναμώσει μέχρι σημείου ώστε, ο οφθαλμός του νου να βλέπει καθαρότερα τον Θεόν και την πρόνοια Του, όσο δεν μπορεί να βλέπει και φυσικός οφθαλμός τα υλικά πράγματα του κόσμου.


Η καρδιά θα έχει αίσθηση της παρουσίας του Θεού. Αυτός που απέκτησε τέτοια όραση και έχει αίσθηση θεού , δεν είναι δυνατόν να μην πιστέψει με ζωντανή πίστη στον Θεό, που αποδεικνύεται από τα ποιήματά Του . Η αδιάλειπτη προσευχή εξαφανίζει την πονηρία, με τον φόβο και την αγάπη στον Θεό, εισάγει εις την αγία απλότητα, απαλλάσσει τον νου από τους πολύμορφους διαλογισμούς, από του να καταστρώνει σχέδια πονηρά σε σχέση με τον εαυτόν και με τους πλησίον του, και έτσι διατηρεί πάντοτε τον εαυτό του σε πτωχεία και ταπεινοφροσύνη.

Ο αδιαλείπτως προσευχόμενος, συν τω χρόνω ξεμαθαίνει να περιπλανάται με τη φαντασία του, να είναι αφηρημένος, πολυάσχολος και πολυπράγμων, ξεμαθαίνει από τόσο περισσότερες αμαρτωλές προλήψεις, όσο περισσότερο εμβαθύνει στην ψυχή του και ριζώνει σ’ αυτήν η αγία ταπεινόφρων χάρη.

Τέλος, είναι δυνατόν να φθάσει αυτός σε κατάσταση νηπιακής ακακίας, όπως παραγγέλλει το Ευαγγέλιον, να γίνει «δόκιμος» εν Χριστώ , δηλαδή να απαλλαγεί από την ψευδώνυμη γνώση του κόσμου και να λάβει από τον Θεό πνευματική (γνώση). Με την αδιάλειπτη προσευχή εξαφανίζεται η πονηρή περιέργεια, η υποψία. Μ’ αυτή όλοι οι άνθρωποι φαίνονται καλοί. Μένοντας και προσεύχοντας στον Κύριο , αποκτά φόβο Κυρίου. Μέσω του φόβου, γίνεται καθαρός στην καρδιά. Με την καθαρότητα, ανεβαίνει στην θεία Αγάπη. Η δε θεία ‘Aγάτη πληροί τον Νόμο Του (του θεού), και με το πλήρωμα του Νόμου Του, κατακτά τον Θεό γινόμενος κοινωνός της θείας Του Αγάπης, δηλαδή ανταγαπάται απ’ Αυτόν, διότι έχει φύσει την Αγάπη και αγαπά τους αγαπώντας Αυτόν και τους πληροί με τις πλούσιες Του δωρεές.

(Επισκόπου Ιγνατίου έργα. τ. Β΄, σ. 194-195. Έκδ. β΄ 1886)

_________________

«Σταυρός, ο φύλαξ πάσης της οικουμένης.
Σταυρός, η ωραιότης της Εκκλησίας.
Σταυρός, βασιλέων το κραταίωμα.
Σταυρός, πιστών το στήριγμα.
Σταυρός, αγγέλων η δόξα
και των δαιμόνων
το τραύμα»

Αλλιώς ενεργεί η πλάνη και διαφορετικά ο Θεός
Αν ποτέ κανείς, αφού ακούσει από το στόμα ενός αμαρτωλού πιστού σημαντικό λόγο για τις ενέργειες του Αγίου Πνεύματος, αρχίζει να αμφιβάλλει εξ απιστίας, να ταράζεται η σκέψη του, υποθέτοντας ότι όσα ακούει αποτελούν ενέργειες του διαβόλου, δηλαδή πλάνη, αυτός πρέπει να αποβάλλει αμέσως τους βλάσφημους αυτούς λογισμούς του. Όχι, όχι! Δεν αποτελούν αυτά ιδιότητες της επάρατης πλάνης.

Πες μου: είναι ίδιον του διαβόλου, του εχθρού, του ανθρωποκτόνου, να γίνει ιατρός των ψυχών; Είναι γνώρισμα του διαβόλου να επισυνάψει σε ένα τα διασκορπισμένα για τις αμαρτίες μέρη (δυνάμεις) της ψυχής, και να τα εξάγει από την αμαρτία στην ελευθερία, και να φέρει τον άνθρωπο σε κατάσταση αγιότατης εν Κυρίω ειρήνης; Είναι γνώρισμα του διαβόλου να εξάγει από την άβυσσο της άγνοιας του Θεού και να προσφέρει ζώσα εμπειρία θεογνωσίας; Είναι γνώρισμα του διαβόλου να κηρύξει και να υψώσει τον Σωτήρα, να κηρύττει τον τρόπο της επιστροφής προς ιλασμό [=εξιλέωση) των αμαρτιών με την μετάνοια; Είναι γνώρισμα του διαβόλου να ανεβαίνει σε ύψη θεολογίας και ενώπιον του απείρου μεγαλείου του Θεού; Όχι και πάλι όχι!

Aλλιώς ενεργεί η πλάνη και με διαφορετικό τρόπο ο Θεός. Εκείνος, ο οποίος δημιούργησε τα πάντα , δεν μπορεί και να ξαναδημιουργήσει τα πάντα; Δεν εξακολουθεί να είναι δημιουργός; Λοιπόν, άκουσε , αγαπητέ μου αδελφέ , άκου κατά τι διαφέρει η ενέργεια της πλάνης από την θεία (ενέργεια)! Η πλάνη όταν έρχεται κατά του ανθρώπου, είτε μέσω της σκέψης, είτε με την φαντασία , είτε με την επιδέξια γνώμη, είτε με κάποιο φαινόμενο, δηλαδή φανταστικής παράστασης, προσιτό στην φυσική μας όραση, είτε με φωνή από τα ουράνια ύψη, δεν έρχεται ως σοβαρή και ειλικρινής «αρχόντισσα», αλλά ως απατηλή σαγηνεύτρια, που επιζητεί από τον άνθρωπο την παραπλάνηση και την συγκατάθεση του στο να παραδεχθεί τα ψεύτικα φαινόμενα της.

Η ενέργειά της, όπως και αν κινείται, είτε έσωθεν, είτε έξωθεν, είναι εξωτερική, ανάρμοστη για τη φύση της ψυχής, και επομένως , όταν προβάλλονται από τον εχθρό αυτά, ο άνθρωπος πρέπει να τα απορρίψει. Η πλάνη, όταν έρχεται αρχικώς, διακρίνεται από την αμφιβολία και τον δισταγμό της καρδιάς. Δεν διστάζουν για την πλάνη μόνον όσοι έχουν οριστικώς αποδεχθεί και κατακτηθεί απ’ αυτήν.

Ποτέ η πλάνη δεν συνενώνει τον διχασμένο εξ αιτίας της αμαρτίας άνθρωπο, δεν νουθετεί τον αθλούμενο σε μετάνοια, δεν τον ταπεινώνει μπροστά στον εαυτό του, αλλά αντίθετα διεγείρει σ’ αυτόν την ιδέα να έχει κάποια υπόληψη για τον εαυτό του και να φαντάζεται τέτοια ονειρώδη φαντάσματα, προσφέρει ενήδονη αμαρτωλή απόλαυση, τον κολακεύει επιδέξια, εμφυσά την έπαρση, και αν δεν προσέξει ο άνθρωπος και τα παραδεχθεί αυτά, τον καθιστά αυτοείδωλο, με την εγωπάθεια.

(Συγγράμματα επισκόπου Ιγνατίου, τ. Β΄, σ. 318)

_________________

«Σταυρός, ο φύλαξ πάσης της οικουμένης.
Σταυρός, η ωραιότης της Εκκλησίας.
Σταυρός, βασιλέων το κραταίωμα.
Σταυρός, πιστών το στήριγμα.
Σταυρός, αγγέλων η δόξα
και των δαιμόνων
το τραύμα»

Η κατανόηση της αμαρτίας και η μετάνοια με συντριβή
Η θεία ενέργεια είναι άυλη : δεν φαίνεται, δεν ακούγεται, είναι αφάνταστη, ανεξήγητη για οποιαδήποτε σύγκριση με τα πράγματα ή τις ουσίες αυτού του κόσμου τούτου, ενεργεί δε μυστηριωδώς. Κατ’ αρχήν φανερώνει στον άνθρωπο την αμαρτία του, του δίνει αίσθηση να εννοήσει
βαθιά την ενοχή του για την αμαρτία, αυξάνει στην μνήμη του την ικανότητα να διατηρεί σαν βδελυκτή την αμαρτία, παρουσιάζει ενώπιον του σαν φοβερή την αμαρτία, τον φέρνει σε κατάσταση να σιχαίνεται τον εαυτόν του, για την ασχήμια και ενοχή που διέπραξε με την αμαρτία.

Κατανοώντας λοιπόν ο άνθρωπος την κατάσταση του, με το άνωθεν δοθέν πνεύματος της μετανοίας και συντριβής, βλέπει την ανάγκην να προστρέξει στην εξομολόγηση και την προσευχή. Κατόπιν , ολίγον κατ’ ολίγον, χαρίζει βαθύτερη προσοχή και συντριβή καρδιάς, κατά την εκτέλεση της προσευχής. Μετά την προετοιμασία αυτή τού «σκεύους», έξαφνα και απροσδόκητα, η θεία ενέργεια αύλως αγγίζει τα συντετριμμένα μέρη της ψυχής και τα θεραπεύει και τα ενώνει σε ένα.

Ποιος άγγιξε; Δεν μπορώ να το εξηγήσω. Τίποτα δεν είδα, τίποτα δεν άκουσα, όμως βλέπω τον εαυτό μου να έχει αλλαχθεί θαυμάσια, αισθάνθηκα τον εαυτό μου να μεταβάλλεται από ενέργεια αυτοκυρίαρχη. Ο Δημιουργός ενέργησε, όπως ενέργησε και κατά την δημιουργία. Λέγε μου : το σώμα του ‘Αδάμ, που πλάστηκε από τη γη, όταν εκείτετο ακόμη άψυχο ενώπιον του Δημιουργού , ήταν δυνατόν να είχε αντίληψη και αίσθηση περί ζωής ; Πριν, λοιπόν, εμψυχωθεί το σώμα του ήταν σε θέση να κρίνει αν θα δεχθεί ή θα απορρίψει την ζωή;

Ο δημιουργημένος Αδάμ ξαφνικά αισθάνθηκε τον εαυτό του ζωντανό, σκεπτόμενο, επιθυμούντα! Με παρόμοια περίπου ενέργεια εκτελείται και η αναδημιουργία μου με την μετάνοια. Ο Αυτός Δημιουργός, ήταν και είναι απεριόριστος Δεσπότης, ενεργεί αυτοκυριαρχικά, υπερφυσικά, υπεράνω από κάθε σκέψη, κάθε νόηση, άπειρα, πνευματικά και εντελώς άυλα και απερίγραπτα.

Με την επαφή, λοιπόν, του χεριού Του στην ύπαρξη μου, εξ ολοκλήρου ο νους, η καρδιά και το σώμα έχουν συνενωθεί μεταξύ τους και αποτέλεσαν κάτι το ενιαίο και ολοκληρωμένο. Με την διαφορά ότι
εδώ χρειάζεται και η αυτεξούσια θέληση μου. Μετά δε την ένωση παραμένουν στον Θεό, εφ’ όσον τα συγκρατεί και τα διατηρεί, το αόρατο, ακατάληπτο και παντοδύναμο χέρι Του.

(Συγγράμματα επισκόπου Ιγνατίου, τ. Β΄, σ. 379)

_________________

«Σταυρός, ο φύλαξ πάσης της οικουμένης.
Σταυρός, η ωραιότης της Εκκλησίας.
Σταυρός, βασιλέων το κραταίωμα.
Σταυρός, πιστών το στήριγμα.
Σταυρός, αγγέλων η δόξα
και των δαιμόνων
το τραύμα»