Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 2 Ἰουνίου. Χειροτονήθηκε Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης στὶς 12 Ἀπριλίου τοῦ ἔτους 802. Ἐπὶ Λέοντος τοῦ Ε´ σφοδροῦ πολεμίου τῶν ἁγίων εἰκόνων, ἀναγκάσθηκε νὰ παραιτηθεῖ, στὰ μέσα Μαρτίου τοῦ 815. Ἀφοῦ ἀποχαιρέτησε τὸ ποίμνιό του, πέρασε νύχτα τὸ Βόσπορο καὶ ἦλθε ἐξόριστος σὲ κάποια Μονή. Ὅταν πέθανε ὁ Λέων, ὁ Νικηφόρος ἐπανῆλθε στὴν Κωνσταντινούπολη, ἐπὶ Μιχαὴλ τοῦ Α´. Ὁ βασιλιὰς αὐτὸς ὑποσχέθηκε στὸ Νικηφόρο νὰ τὸν ἐπαναφέρει στὴν Πατριαρχεία, μὲ τὸν ὅρο νὰ μὴν ἀνακινήσει πλέον τὸ ζήτημα περὶ τῶν ἁγίων εἰκόνων. Ὁ Νικηφόρος δὲν συμφώνησε καὶ ἀπομακρύνεται καὶ πάλι ἀπὸ τὴν πρωτεύουσα. Πέθανε τὴν 2α Ἰουνίου τοῦ ἔτους 828. Ἀλλ᾿ ὁ ἀγῶνας ὑπὲρ τῶν εἰκόνων κάποτε θριάμβευσε. Καὶ τότε, μὲ αἴτηση τοῦ Πατριάρχη Μεθοδίου στὴ βασίλισσα Θεοδώρα, ἐνεκρίθη ἡ ἀνακομιδή του λειψάνου του στὴ βασιλεύουσα καὶ ἀναγνωρίστηκε σὰν ἕνας ἀπὸ τοὺς ἐνδοξότερους ἀθλητὲς τῆς Ὀρθοδοξίας. Μάλιστα, ἡ βασίλισσα παραχώρησε καὶ βασιλικὸ πλοῖο, μὲ τὸ ὁποῖο ὁ Πατριάρχης παρέλαβε τὸ λείψανο τοῦ Ἁγίου Νικηφόρου (τὸ ὁποῖο γιὰ 19 χρόνια ἔμεινε ἀκέραιο καὶ ἄθικτο). Κατὰ τὴν ἐπιστροφή, μεγάλο πλῆθος λαοῦ καὶ ἐπισήμων κάλυπτε τὴν παραλία. Τὸ ἅγιο λείψανο κατετέθη μὲ ἱερὴ πομπὴ στὸ ναὸ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων (13 Μαρτίου 846).

_________________

«Σταυρός, ο φύλαξ πάσης της οικουμένης.
Σταυρός, η ωραιότης της Εκκλησίας.
Σταυρός, βασιλέων το κραταίωμα.
Σταυρός, πιστών το στήριγμα.
Σταυρός, αγγέλων η δόξα
και των δαιμόνων
το τραύμα»