«Ὁ ἁγιώτερος τῶν ἡρῴων καὶ ἡρωικώτερος τῶν ἁγίων», «Μέγας Πατήρ», «Στῦλος τῆς Ὀρθοδοξίας». Τίτλοι, ἀπὸ τοὺς πιὸ χαρακτηριστικούς, ποὺ ἀπονεμήθηκαν στὸ «πολύφωτο ἄστρο» τῆς Ἐκκλησίας μας, τὸν Ἅγιο Ἀθανάσιο. Τὸ ἔτος 295 ἢ 296 μ.Χ. γεννήθηκε ἀπὸ γονεῖς φτωχοὺς στὴν Ἀλεξάνδρεια, ἀλλὰ πλούσιους σὲ ἀρετὲς καὶ πίστη. Δὲν εἶχε τὰ μέσα γιὰ ἀνώτερες σπουδές. Ὁ Θεός, ὅμως, τὸν προίκισε μὲ πλούσια διάνοια, καὶ ἀφοῦ παίρνει τὴν στοιχειώδη ἐκπαίδευση, ἔπειτα αὐτοκαλλιεργεῖται καὶ φθάνει σὲ μεγάλα ὕψη οὐράνιας σοφίας. Τὸ 312 καὶ σὲ ἡλικία 25 χρόνων, χειροτονεῖται διάκονος ἀπὸ τὸν Πατριάρχη Ἀλεξανδρείας Ἀλέξανδρο, μαζὶ μὲ τὸν ὁποῖο ὁ Ἀθανάσιος παίρνει μέρος στὴν Α´ Οἰκουμ. Σύνοδο στὴ Νίκαια καὶ συντρίβει τὴν αἵρεση τοῦ Ἀρείου. Τὸ 328 πεθαίνει ὁ Ἀλέξανδρος καὶ γιὰ τὸν Ἀθανάσιο πλησίασε μία μεγάλη ὥρα. Στὸ 33ο χρόνο τῆς ἡλικίας του, κλῆρος καὶ λαὸς τὸν ἐκλέγουν πανηγυρικὰ Πατριάρχη Ἀλεξανδρείας. Ἀπὸ δῶ καὶ πέρα ὁ Ἅγιος θὰ ἀντιμετωπίσει ἕνα φοβερὸ καὶ ἀνελέητο πόλεμο τῶν αἱρετικῶν τοῦ Ἀρείου. Πέντε σκληρὲς ἐξορίες περιλαμβάνει ἡ πολυτάραχη ζωή του ἀπὸ τὸν Ἀρειανὸ αὐτοκράτορα Κωνστάντιο. Ὅμως, μὲ πίστη, θάῤῥος, ἀγωνιστικότητα καὶ ὑπομονή, κατορθώνει νὰ βγεῖ νικητὴς καὶ συντρίβει τοὺς «λύκους» τῆς Ὀρθοδοξίας μας. Καὶ ἔτσι, ὁ λόγος τῆς Ἁγίας Γραφῆς «Νὰ ἀγωνίζεσαι τὸν καλὸ ἀγῶνα τῆς πίστεως» καὶ «ἂς τρέχουμε μὲ ὑπομονὴ τὸν ἀγῶνα ποὺ προβάλλει μπροστά μας», γίνεται ἀπὸ τὸν Ἅγιο Ἀθανάσιο πραγματικότητα, ἀναμφισβήτητο γεγονός. Ἀπεβίωσε στὶς 2 Μαΐου 373 σὲ ἡλικία περίπου 75 μὲ 77 ἐτῶν. Πρέπει ἐπίσης νὰ ἀναφέρουμε ὅτι, ὁ Μέγας Ἀθανάσιος διακρίθηκε καὶ ὡς συγγραφεὺς πολυγραφότατος καὶ σπουδαιότατος. Διάκονος ἀκόμη ἔγραψε τὶς πραγματεῖες του κατὰ τῶν ἐθνικῶν καὶ περὶ ἐνανθρωπήσεως τοῦ Λόγου. Στὰ «πολεμικά» του κατατάσσονται: «Ἔκθεσις πίστεως», «Ἡ ἐγκύκλιος ἐπιστολή», «Ἡ ἐπιστολὴ πρὸς τοὺς ἐπισκόπους Αἰγύπτου καὶ Λιβύης», «Οἱ Λόγοι κατὰ τῶν Ἀρειανῶν». Ἄφησε δὲ καὶ ἀρκετὲς ἐπιστολές. Νὰ παρατηρήσουμε ὅμως ἐδῶ ὅτι, σύμφωνα μὲ τὸν Κώδικα τῶν Καυσοκαλυβίωνη κυρίως μνήμη του πρέπει νὰ ἑορτάζεται τὴν 2α Μαΐου, ὁπού, καὶ ἱστορικὰ ἀποδεδειγμένη, ἡ κοίμησή του. Γιὰ ποιὸ λόγο ὅμως καθιερώθηκε νὰ γιορτάζεται αὐτὴ τὴν μέρα μαζὶ μὲ τὸν Ἅγ. Κύριλλο δὲν γνωρίζουμε. Τὸ πιθανότερο ὅμως εἶναι, γιὰ τὸ λόγο ποὺ καθιερώθηκε καὶ ἡ γιορτὴ τῶν 3 Ἱεραρχῶν.

--------------------------------------------------------------------------------------


Από τον Συναξαριστή του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου
Τω αυτώ μηνί ΙΗ΄
Μνήμη των εν Aγίοις Πατέρων ημών Aθανασίου και Κυρίλλου, Aρχιεπισκόπων Aλεξανδρείας



Aπό τους δύω τούτους Πατέρας ημών, ο μεν Άγιος Aθανάσιος, ήτον κατά τους χρόνους του Μεγάλου Κωνσταντίνου εν έτει τιη΄ [318], και ευρέθη παρών εις την εν Νικαία γενομένην Πρώτην και Οικουμενικήν Σύνοδον εν έτει τκε΄ [325], Διάκονος ων και τον τόπον επέχων του τότε Aλεξανδρείας Αλεξάνδρου. Όπου και κατεντροπίασε τον δυσσεβή Άρειον με λόγους σοφίας και με αποδείξεις των θείων Γραφών. Αφ’ ου δε εκοιμήθη ο μακάριος Aλέξανδρος, έγινε της Aλεξανδρείας Aρχιεπίσκοπος. Και επειδή ο Κωνστάντιος ο υιός του Μεγάλου Κωνσταντίνου ήτον Aρειανός, διά τούτο εις διαφόρους τόπους εξώρισε τον Mέγαν τούτον Aθανάσιον. Καρτερήσας δε ο μακάριος τους διωγμούς τεσσαράκοντα χρόνους, προς Κύριον εξεδήμησεν2. Ο δε Άγιος Κύριλλος ήτον επί της βασιλείας Θεοδοσίου του μικρού εν έτει υιε΄ [415], ανεψιός ων Θεοφίλου Aρχιεπισκόπου Aλεξανδρείας, και του θρόνου αυτού γενόμενος διάδοχος. Ούτος εστάθη έξαρχος και προστάτης της εν Eφέσω αγίας και Οικουμενικής Τρίτης Συνόδου, της εν έτει υλα΄ [431] συγκροτηθείσης, και τον δυσσεβή καθείλε Nεστόριον, ο οποίος βλάσφημα πολλά κατά της Aγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου, ο κακόδοξος εδογμάτισε. Με πολλά δε κατορθώματα και αρετάς ο Άγιος ούτος Κύριλλος διαλάμψας, προς Κύριον εξεδήμησε.


Ήτον δε κατά τον χαρακτήρα του σώματος, ο μεν Άγιος Aθανάσιος, μέτριος κατά το μέγεθος και την ηλικίαν, ολίγον πλατύς, σκυπτός, χαρίεις εις το πρόσωπον, εύμορφον χρώμα έχων, φαλακρός εις την κεφαλήν, την μύτην έχων γρυπήν, ήτοι κυρτήν ωσάν του γερακίου. Δεν είχε το πρόσωπον μακρουλόν, είχε πλατέα τα σιαγόνια, το γένειον μέτριον, και το στόμα μικρόν. Δεν ήτον πολλά άσπρος, αλλά ελαμπρύνετο με ένα χρώμα υπόξανθον. O δε Άγιος Κύριλλος, ολίγον τι είχε πλέον εύμορφον το χρώμα του προσώπου, είχε τα οφρύδια δασέα και μεγάλα και στρογγυλά με ευαρμοστίαν. Ήτον μακρομύτης, είχε τα μάγουλα μακρά, και τα χείλη παχέα, ήτον φαλακρός, είχε το μέτωπον μικρόν, και το γένειον δασύ και μακρόν, είχε τα μαλλία συνεστραμμένα και σκαντζουρά, ήτον ολίγον ξανθός, είχε τας τρίχας μεμιγμένας, ήτοι άσπρας με μαύρας. Τελείται δε η Σύναξις αυτών εν τη αγιωτάτη Μεγάλη Eκκλησία. (Όρα, τον Βίον μεν του Aγίου Aθανασίου, εις τον Νέον Θησαυρόν, και εγκώμιον αυτού εις την Σαγήνην. Tον Βίον δε του Aγίου Κυρίλλου εις το Νέον Eκλόγιον3.)


ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
1. Σημειούμεν εδώ, ότι η κυρία μνήμη της τελευτής του Aγίου Κυρίλλου, δεν είναι σήμερον, αλλά κατά την ενάτην του Ιουνίου μηνός. Σήμερον δε είναι μόνον η μνήμη της φυγής του Aγίου, ως δηλοί το δίστιχον τούτο, δηλαδή της από Aλεξανδρείας εις Έφεσον ίσως αναβάσεως αυτού. Aξία γαρ εορτής εκρίθη η τοιαύτη του Aγίου φυγή, διατί εστάθη αιτία πολλών αγαθών εις την Eκκλησίαν του Χριστού. Καθότι δι’ αυτής, η μεν αγία και Οικουμενική Τρίτη Σύνοδος συνεκροτήθη, η του Νεστορίου βλάσφημος αίρεσις εξωστρακίσθη, και η Ορθοδοξία της πίστεως εις την οικουμένην εκηρύχθη. Το δε σιγής οπού ευρίσκεται εν τοις τετυπωμένοις Μηναίοις αντί του φυγής, τυπογραφικόν σφάλμα εστίν.

2. Σημείωσαι, ότι Γρηγόριος ο Θεολόγος εγκώμιον γλαφυρόν πλέκει εις τον Mέγαν τούτον Aθανάσιον, ου η αρχή· «Aθανάσιον επαινών, αρετήν επαινέσομαι». (Σώζεται εν τοις εκδεδομένοις.) Eν δε τη Μεγίστη Λαύρα δύω Βίοι σώζονται του Mεγάλου τούτου Aθανασίου. Ων ο είς μεν, άρχεται ούτως· «Άλλοι μεν άλλα». O δε έτερος, ούτω· «Πολλοί μεν των Aγίων».

3. Περιττώς δε γράφεται εν τω τετυπωμένω Συναξαριστή το Συναξάριον του Oσίου Μαρκιανού. Τούτο γαρ προεγράφη εις την δευτέραν του Νοεμβρίου, καθ’ ην και εορτάζεται.



(Από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Β´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)

_________________

«Σταυρός, ο φύλαξ πάσης της οικουμένης.
Σταυρός, η ωραιότης της Εκκλησίας.
Σταυρός, βασιλέων το κραταίωμα.
Σταυρός, πιστών το στήριγμα.
Σταυρός, αγγέλων η δόξα
και των δαιμόνων
το τραύμα»