Πατρικαί Νουθεσίαι Γέροντος Εφραίμ, προηγουμένου Ι.Μ. Φιλοθέου

1

Περί θλίψεων
* «Οι θέλοντες ευσεβώς ζην εν Χριστώ Ιησού διωχθήσονται» (Τιμ. 3, 12). ...Δια της υπομονής και της ευχαριστίας, της προς τον Θεόν, δεικνύομεν υπακοήν εις το θείον θέλημα... Λοιπόν αγωνισθώμεν· ακονίσωμεν τας ψυχάς μας εις το ακόνι της υπομονής, όπως εκφέρωμεν έργον ευάρεστον τω Θεώ.
* Οφείλομεν να ευχαριστώμεν τον Θεόν, ο οποίος δια των δοκιμασιών μας προπαρασκευάζει την αθάνατον ψυχήν μας, δια να γίνει των αιωνίων αγαθών της βασιλείας των ουρανών κληρονόμος.
* Την χαράν θα την διαδέχεται η λύπη και την λύπην η χαρά, καθώς η νύκτα την ημέραν. Ούτως ωρίσθη εκ του Πατρός των φώτων η οδός των σωζομένων. Μόνον δια της υπομονής και ελπίδος θα αντιμετωπισθούν πάντα τα εναντία.
* .Όταν υπάρχει η πνευματική γνώσις, αι θλίψεις εμβολιάζονται εις τον υπομένοντα προς αγιασμόν.
* Αι θλίψεις ελευθερώνουν τον άνθρωπο, που τας υπομένει μετά χαράς και γνώσεως, από τας αμαρτίας του και τον κανόνα αυτών· δημιουργείται και πνευματικός χαρακτήρ, γίνεται ο άνθρωπος ελεήμων, ταπεινός, πράος κ.λ.π.
* Ο πόνος εξαγνίζει την ψυχή, την κάνει ταπεινή, πονετική, αγαθή και ούτω καταστρώνεται το έδαφος δια την θείαν επίσκεψιν.
* Όλα τα λυπηρά μας αποστέλλονται, χωρίς πάσης αμφιβολίας, δια θεραπείαν της νοσούσης ψυχής μας, όπως δια των θλίψεων εμέσει το φαρμάκι της ηδυπαθείας και παντός πάθους...
* Μας μαστίζει δια των θλίψεων και των πειρασμών, ίνα δυνηθεί να μας ελκύσει κοντά Του· διότι γνωρίζει ότι δια των θλιβερών της παρούσης ζωής ο άνθρωπος παραμένει κοντά Του και σώζεται. Η άνετος ζωή λίαν επικίνδυνος δια την αιώνιον σωτηρίαν και εις τους εν ανέσει ζώντας ου το του Θεού Πνεύμα κατοικεί, αλλά το του διαβόλου, κατά την έκφρασιν των πατέρων.
* Η θλίψις είναι όργανο, εργαλείο, το οποίον κρατεί ο Θεός εις το χέρι Του· και Αυτός μόνος το εργάζεται, καθώς Του υπαγορεύει η άπειρος σοφία Του. Εις κάθε άνθρωπο διαφοροτρόπως το εργάζεται, αναλόγως της ανάγκης που έχει έκαστος.
* Μας παιδεύει ο ουράνιος μας Πατήρ όχι δια να απογνώσωμεν, αλλά δια να μετανοήσωμεν και διορθωθώμεν... Όταν υγιώς κρατηςωμεν την έννοια της παιδείας των θλίψεων, ακολουθεί πολλή θεϊκή παρηγορία.
* Η πνευματική μόρφωση συνίσταται εις την απαλλαγή των παθών και δη του εγωισμού.

2

Περί ασθενειών
* Αι ασθένειαι, αι θλίψεις και τα βάσανα των χριστιανών δημιουργούν την κάθαρσιν της ψυχής και την συγχώρηση των αμαρτιών.
* Όταν υποφέρωμεν θλίψεις, σωματικώς και ψυχικώς. τότε κατέχομεν βεβαίαν την μαρτυρίαν ότι ο Θεός μας αγαπά, και ότι ημείς συγκατατιθέμεθα μεταξύ των προσφιλών τέκνων του Θεού.
* Ποίος δεν πονεί, όταν εγχειρίζεται και ποίος δεν πονεί, όταν υποχωρήσει η χάρις του Θεού και βρίθουν μύριοι λογισμοί διεστραμμένοι; ούτως ωκονόμησεν η θεία Σοφία να κατεργάζεται την διόρθωσιν της ψυχής.
* Η υπομονή και η μακροθυμία παρέχουν κατάστασιν ειρηνικήν και σκέψεις ωφελίμους, οπότε εξερχόμεθα εκ των πειρασμών με ωφέλειαν και γινόμεθα περισσότερον σοφοί και έμπειροι.
* Η ασθένεια, όταν την υπομένωμεν, έχει πάρα πολύ το κέρδος εις την ψυχήν, αρκεί να κατηγορώμεν τον εαυτόν μας, διότι κυρίως δια τας αμαρτίας μας υποφέρουμε και κατά το πλείστον δια την υπερηφάνεια της καρδίας μας.
* Πολλήν ωφέλειαν παρέχει η ασθένεια· συγχώρησιν αμαρτιών και μισθόν υπομονής· είναι πολύ δραστήριον φάρμακον δι' ανθρώπους που απεμακρύνθησαν από τον Θεό. Δόξα τω Θεώ, που εν στρυφνοίς πράγμασι κατεργάζεται την σωτηρίαν μας.
* Όσοι υποφέρουν πειρασμούς και τους δέχονται με υπομονή και τους διέρχονται με σύνεση και διάκριση, εις αυτούς κατοικεί το Πνεύμα του Θεού. Εις εκείνους όμως, οι οποίοι ζουν με άνεση και ευημερία, χωρίς θλίψεις και δοκιμασίας, κατοικεί το πνεύμα του διαβόλου.
* Ο πόνος του σώματος ή της ψυχής εξαγνίζει, καθαρίζει, λαμπρύνει το ένδυμα της ψυχής από κάθε σπίλον αμαρτίας.
* Καθώς η γη γίνεται γονιμωτέρα, όταν το αλέτρι βαθιά την οργώσει, έτσι και η ψυχή τότε γίνεται καρποφόρος εις την αρετή, όταν ο πόνος, η ασθένεια βαθιά και συχνά την επισκέπτεται!
* Από οιανδήποτε πλευρά και αν δοκιμάζεται ο άνθρωπος, όταν συν τη δοκιμασία υπάρχει και η ανάλογος υπομονή και ευχαριστία, πάντοτε ο άνθρωπος κερδίζει· και τούτο διαφαίνεται εις το τέλος της δοκιμασίας, όταν βλέπει την ελαφρότητα της ψυχής, την διαύγεια του νοός και την γλυκύτητα που έρχεται εις τον έσω άνθρωπο.
* Εάν έλειπαν οι πειρασμοί, η υπερηφάνεια θα μας είχε κάνει άλλους εωσφόρους, αλλά ο αγαθός Πατέρας μας, ο Θεός, μας αφήνει τας θλίψεις, δια να ταπεινούμεθα...
* Όσον πιο βαθιά οργώσει το αλέτρι την γη και όσον πιο συχνά κλαδεύωμεν και περιποιούμεθα την άμπελον, τόσον περισσότεραν και γλυκύτερον καρπόν θα λάβωμεν.
* Όποιος θα θελήσει να βαδίσει το δρόμο του Θεού, της καθάρσεως, του αγιασμού και της απαθείας, πρέπει πρώτον να σκεφθεί το απαραίτητο χρέος, που θα επωμισθεί, δηλαδή την υποδοχή των πειρασμών, ανεξαρτήτως προελεύσεως, και ότι θα σφυρηλατηθεί κραταιώς εις την αρετή της ταπεινώσεως.
* Εις τους πειρασμούς τελειώνεται ο άνθρωπος και γίνεται πνευματικός ενώ χωρίς πειρασμούς είναι άσοφος, άμορφος, άχρηστος, κούτσουρο!
Περί αμαρτίας, μετανοίας και συνειδήσεως
* Η μετάνοια αναδημιουργεί τον άνθρωπο. Αυτή εδόθη δια να θεραπεύει την ψυχή μετά το βάπτισμα, και, εάν αυτή έλειπε, σπανίως θα εσώζετο άνθρωπος. Γι' αυτό η αρετή της μετανοίας δεν έχει τέλος εφ' όσον υπάρχει πνοή ζωής εις τον άνθρωπο, διότι συμβαίνει και οι τέλειοι να σφάλλουν.
* Η μετάνοια είναι ατέλεστος· όλαι αι αρεταί δύνανται, με την χάριν του Θεού, να τελειοποιηθούν από τον άνθρωπο· την μετάνοια ουδείς δύναται να την τελειοποιήσει, διότι μέχρι της τελευταίας μας αναπνοής έχομεν ανάγκην της μετανοίας, επειδή σφάλλομεν εν ριπή οφθαλμού, οπότε η μετάνοια είναι ακατάκτητος.
* Με την μετάνοια όλα διορθώνονται. Ουδέν υπάρχει, το οποίον να νικά την ευσπλαχνία του Θεού.
* Μετάνοια ειλικρινής είναι εκείνη που παρουσιάζει μεταμέλεια των πεπραγμένων αμαρτημάτων, πένθος και δάκρυα πύρινα και καταλυτικά των της αμαρτίας οχυρωμάτων, μετά ειλικρινούς και καθαράς εξομολογήσεως· διότι χωρίς καθαράς εξομολογήσεως δεν πρόκειται να γίνει ουδεμία πρόοδος εις τον πνευματικόν τομέα.
* Ταπεινώσου και εξομολογού, διότι η εξομολόγησις εμπερικλείει την αγιωτάτην ταπείνωσιν, άνευ της οποίας δεν σώζεται κανείς.
* Φοβού τον Θεό· δεν αναπαύεται ο Θεός δια μέσου υλικών προσφορών, όταν εγκαταλείπωμεν την έσωθεν επιμέλειαν της καρδίας. Ανάγκη και τούτο ποιήσαι κακείνο μη αφιέναι.
* Διορθώσατε τα πάντα, εάν θέλετε να ίδητε ημέρας αγαθάς, απαθείας και ειρήνης.
* Σε τρία σημεία πρέπει να φυλάξωμε την συνείδησή μας, στο Θεό, στον πλησίον μας και στα πράγματα. Ο άνθρωπος φυλάγει την συνείδησή του προς τον Θεό, όταν αποφεύγει την ποικίλην αμαρτία. Προς τον πλησίον, όταν δεν τον λυπεί, δεν τον κατακρίνει, δεν τον συκοφαντεί, δεν τον σκανδαλίζει, δεν τον σπρώχνει στο κακό. Προς τα πράγματα, όταν δεν γίνεται αιτία καταστροφής ή βλάβης υλικού πράγματος από απροσεξία, από αμέλεια, από ασυνειδησία.
* Δια να μπορέσει κανείς να γίνει έμπειρος, ώστε να διακρίνει την φωνή της αγαθής και πονηράς συνειδήσεως, πρέπει να περάσει από την υπακοή. Αν δεν περάσει ο άνθρωπος από την υπακοή, είναι ελλιπής..., θα κουτσαίνει πάντοτε στη διάκριση και την ταπεινοφροσύνη. Η υπακοή δηλαδή σφυρηλατεί τον άνθρωπο και του χαρίζει πρωτίστως την ταπείνωση και την διάκριση.
* Ο Ήλιος της δικαιοσύνης είναι ο Χριστός όταν η ψυχή δεν έχει εμπόδιο, έρχονται οι ακτίνες του Χριστού και την φωτίζουν και καρποφορεί και αγιάζεται ο άνθρωπος.
* Με την υπακοή ο άνθρωπος αποβάλλει κυρίως τον κακόν δαίμονα του εγωισμού και της υπερηφανείας, που φέρνει όλα τα κακά και εισάγει την ταπεινοφροσύνη.
* Δύο χάριτας αποκτά κανείς, όταν αγωνίζεται κατά Θεό μία είναι η παράκλησις του Αγίου Πνεύματος, που γεμίζει την ψυχή χαράς, ειρήνης, αγαλλιάσεως κ.λ.π., η δε άλλη χάρις είναι η λεγομένη πείρα των πειρασμών.
* Όσον πιο αμαρτωλός είναι ο μετανοών, τόσον μεγαλυτέρα τιμή δίδεται εις την ευσπλαχνίαν του Θεού.
* Ο Χριστός μας πρόσταξε να συγχωρώμεν τους εχθρούς μας εβδομηκοντάκις επτά της ημέρας· πόσον μάλλον Αυτός, η άβυσσος της συγχωρήσεως!
* Η αγαθή συνείδηση έχει σαν αφετηρία και σαν αρχή και σαν θεμέλιο την ταπεινοφροσύνη και την υπακοή· η δε πονηρά συνείδηση έχει ως αρχήν της την υπερηφάνεια και την ανυπακοή.
* Μη καταφρονείται την συνείδησή σας, διότι μας συμβουλεύει το καλόν· είναι ο έμφυτος νόμος, που μας εδόθη ως πυξίδα, δια να μας δείχνει τον ίσιο και σωτήριο δρόμο.
* Πρόσεχε την συνείδησή σου· τα έργα σου να είναι γνήσια· όχι άλλο εις το στόμα και άλλο εις την καρδίαν σου· αγάπησε την αλήθειαν· φοβήσου τον έλεγχο της συνειδήσεώς σου· διόρθωνε τον εσωτερικό σου άνθρωπο, δια να μη μετανοήσεις εις το ύστερον ματαίως.
* Εφ' όσον νοσούμεν την μεγάλην αρρώστια του παραλόγου εγωισμού, είναι φυσικό και επόμενο να υποστώμεν οδυνηράν θεραπείαν επί σειράν ετών, δηλαδή πειρασμούς, έως ότου μάθωμεν την ταπείνωσιν εν πράξει. Την εφόρεσεν ο Κύριος της δόξης είναι θεοστόλιστος αρετή.
* Το μικρόν ελάττωμα μη το καταφρονήσεις και πεις: Δεν είναι τίποτε αυτό· όχι. Το μικρόν θα γίνει μεγάλο, αλλά και θα γεννήσει και άλλα κακά· και εκείνος που δεν θα επιμεληθεί το μικρόν, θα πέσει και εις τα μεγάλα.

3

Περί αγάπης
* Η αγάπη θα σε φυλάξει από όλας τας αμαρτίας.
* Ψυχή οικτίρμων ομοιώνεται τω Θεώ και μεγάλη παρρησία κέκτηται προς Αυτόν! Είθε ο Θεός να μας δώσει σπλάγχνα συμπαθητικά, δια να εύρωμεν τα θεία σπλάγχνα ανοικτά, πλήρη ελέους, συμπαθείας και αγάπης!
* Εάν δεν έχωμεν αγάπη δι' έργων ματαίως κοπιάζομεν αγωνιζόμενοι, διότι δέρομεν αέρα και ξεφεύγομεν του σκοπού της σωτηρίας μας... Εάν δεν μας διακρίνει η ανόθευτος αγάπη του Χριστού, εις κενόν τρέχομεν, οπότε αίρεται πάσα ελπίς σωτηρίας.
* Το να κηρύξωμεν τον θείον λόγον είναι η μικροτέρα αρετή· αλλά το να θυσιασθώμεν δι' Αυτόν είναι η τελεία αγάπη, δηλαδή το να θέσωμεν τας ψυχάς ημών δια την αγάπη του πλησίον.
* Είναι αδύνατον να φθάσωμεν εις τον λιμένα της αγάπης άνευ μετανοίας.
* Η ευσπλαχνία του Θεού δεν έχει όρια και ευτυχής ο άνθρωπος εκείνος, που δια της συνέσεως προσήγγισε εις το να αναγνωρίσει την αγάπη του Θεού.
Περί κατακρίσεως
* Όποιος φυλάττει την γλώσσαν του, εκείνος φυλάττει την ψυχή του από μεγάλα αμαρτήματα και πτώσεις.
* Εις τον κρίνοντα τον πλησίον παραχωρεί ο Θεός και πίπτει, δια να μάθει να συμπαθεί τον ασθενή αδελφόν του.
* Εάν δικαιολογείτε τας ενεργείας σας και κατακρίνετε τον πλησίον σας αδελφόν, η λύπη και η στενοχωρία δεν θα σας λείψουν ποτέ, ως μισθός της παραβάσεως.


Πηγή: (Από το βιβλίο ΠΑΤΡΙΚΑΙ ΝΟΥΘΕΣΙΑΙ του Γέροντος Εφραίμ, έκδοση Γ', 1994).

_________________

«Σταυρός, ο φύλαξ πάσης της οικουμένης.
Σταυρός, η ωραιότης της Εκκλησίας.
Σταυρός, βασιλέων το κραταίωμα.
Σταυρός, πιστών το στήριγμα.
Σταυρός, αγγέλων η δόξα
και των δαιμόνων
το τραύμα»