Συνήθισε τη γλώσσα σου να λέει «συγχώρησον»
Αδελφοί και πατέρες, αναγκαζόμαστε να επανέλθουμε στο θέμα της πρακτικής μορφής της μετάνοιάς μας, γιατί παρατηρώ με δυσαρέσκεια την απροσεξία και επιμονή στο προσωπικό θέλημα και την ιδιορρυθμία, που είναι η βάση των κακών και έμπρακτη αποτυχία!
Όποις θλει με τη Χάρη του Θεού να σωθεί και να απαλλαγεί από την αιχμαλωσία του παλαιού ανθρώπου, ουδέποτε προβάλλει το δικό του θέλημα ή τη γνώμη του. Και αν ακόμη συμβεί αυτό, επειδή ρωτήθηκε από τους αδελφούς, πρέπει να είναι έτοιμος, αν κάποιος του κάνει παρατήρηση, ότι δεν μίλησε σωστά, να μην ταραχθεί, αλλά με ταπείνωση να ζητήσει συγγνώμη και να πει: « Συγγνώμη, αδελφοί μου, εγώ είπα μια γνώμη, αλλά μη μου μετρήσετε το λάθος μου. Όπως εσείς νομίζετε να πράξουμε, γιατί εγώ είμαι σκοτισμένος και δεν μπορώ να καταλάβω το καλύτερο».
Εάν δεν τηρηθεί αυτός ο τρόπος, θα φυτρώσει θυμός και φιλονικία. «θυμός ανδρός δικαιοσύνην Θεού ου κατεργάζεται» και επιπλέον ο Απόστολος συνιστά «δούλον δε Κυρίου ου δει μάχεσθαι» (Β Τιμ. β, 24). Τέτοιοι είμαστε κάποτε, όταν ζούσαμε χωρίς Χριστό, «τέκνα φύσει οργής» (Εφ. β, 3). Τώρα όμως, που ελεηθήκαμε, βιαζόμαστε να αντιγράψουμε το πρότυπό μας, που μας πείθει ότι «ου ζητώ το θέλημα το εμόν, αλλά το θέλημα του πέμψαντός με πατρός» (Ιω. ε, 29). Εκείνος που συνειδητοποίησε την εντολή της αγάπης, το «μηδείς το εαυτού ζητείτω αλλά το του ετέρου» (Α Κορ. ι, 24) και το «πάντα υμών εν αγάπη γινέσθω» (Α Κορ. ις, 14), δεν προτιμά ποτέ τη γνώμη ή το θέλημά του, όταν ζει μαζί με τους αδελφούς του. Όταν θλίβονται οι άλλοι και πάσχουν, συμπάσχει με αυτούς και όταν ο ίδιος ικανοποιείται και χαίρεται, τους συγκαλεί να μετάσχουν. Αυτή είναι η ιδιότητα και αυτοθυσία της αγάπης, που είναι ο Θεός.
Για μας που ζούμε κοινοβιακά αναφέρω τη συμβουλή του μεγάλου και διακριτικού αββά Ησαΐα: «Ον τρόπον υποτάσσεται το κτήνος τω ανθρώπω, ούτως οφείλει πας άνθρωπος τω πλησίον υποτάσσεσθαι δια τον Θεόν». Ο επίλογος αυτού του θριάμβου είναι το απόφθεγμα «απολύσαι την γνώσιν μου τω αγνοούντι και το θέλημά μου τω άφρονι». Τότε με τη βοήθεια της Χάρης «επιγνώσομαι εαυτόν και κατανοήσω το βλάπτειν με», επειδή η Χάρη «ταπεινοίς δίδεται και υπερηφάνοις αντιτάσσεται» (Α Πέτ. ε, 5).
Στην ψυχή του φιλόνικου επικρατεί κάθε πονηρό πάθος και νόημα. Στην αυτοπεποίθηση λαμβάνει μέρος και θέση ο εχθρός, γιατί βρίσκει ιδιότητες του δικού του αυταρχισμού. «Συνήθισε», λένε οι Πατέρες, «τη γλώσσα σου να λέει σνγχώρησον και θα αποκτήσεις την ταπείνωση». Εκεί που άρχισε να επικρατεί η εκκοπή του θελήματος, σημαίνει ότι άρχισε ο νους να αισθάνεται την παρουσία των αρετών. Εκεί όμως, που επικρατεί το θέλημα, υπάρχει αγνωσία και ο άνθρωπος δεν γνώρισε την αρχή της μετάνοιας.
Ας φροντίσουμε να αφήνουμε αμέσως την ιδιορρυθμία και το θέλημά μας, γιατί αυτά καταστρέφουν τα θεμέλια της ενάρετης ζωής και του ενάρετου φρονήματος. Η απλότητα και ευθύτητα του φρονήματος καταργεί τελείως το θέλημα και η πραότητα, που ακολουθεί, καταργεί τη φιλονικία, που είναι ολοκληρωτική φθορά της πνευματικής ζωής. Το πάθος της φιλονικίας, που παράγεται από το δικαίωμα και τυφλώνει τον άνθρωπο, προφασίζεται ότι φροντίζει για τις αρετές και τη δικαιοσύνη. Τότε η κατάσταση είναι ανίατη, με αποτέλεσμα να αφανιστεί κάθε υγιής βάση, που οικοδόμησε η προηγούμενη προσεκτική ζωή. Κατά την κρίση των Πατέρων μας, στην ψυχή όποιου υποκύπτει σ αυτό το καταστρεπτικό πάθος, κατοικούν όσα ο Θεός μισεί και αποστρέφεται. Η εκκοπή του θελήματος ενώνει και είιρηνεύει όλες τις αρετές μεταξύ τους. Κάνει το ηγεμονικό ατάραχο. Αυτό απαιτεί ο Θεός από τον άνθρωπο για να τον οδηγήσει στην ελευθερία και ανάσταση. Απαραίτητη είναι η προσοχή μας στα αίτια, που προκαλούν τη φιλονικία και τις παρεξηγήσεις. Ποια είναι αυτά; Η πολυλογία, το να μεταφέρει κανείς λόγια από τον ένα στον άλλο, η παρρησία, η διγλωσσία, η επιμονή στην άποψή μας, η υποκρισία και γενικά κάθε τι που δεν είναι συμπάθεια και αγάπη, η οποία τα πάντα « στέγει» και ανέχεται. Απαράβατος όρος και καθήκον στους κοινοβιάτες μοναχούς είναι να βλέπουν όλους τους αδελφούς ίσους και να προσέχουν το στόμα και τα μάτια. Αν φυλάσσεται αυτός ο κανόνας, η Χάρη φωτίζει το νου του μοναχού και δεν ταράζεται ή θλίβεται αν κάτι που ζήτησε δεν του δόθηκε ή σε κάτι τον λύπησαν ή περιφρόνησαν. Η δύναμη της πίστης, που γεννιέται από την υπακοή και την ταπείνωση, τον πληροφορεί ότι η δικαιοσύνη του Θεού διοικεί και επιτρέπει τα πάντα και δεν μετρά με ανθρώπινα κριτήρια.
Οι Πατέρες μας πληροφορούν ότι καμμιά θλίψη δεν έρχεται στους ανθρώπους παρά από το Θεό, για δοκιμή ή για τις αμαρτίες τους. Όποιος σκέφτεται διαφορετικά δεν πιστεύει ότι ο Θεός είναι δίκαιος κριτής. Εκείνος που αντιστέκεται στις θλίψεις που έρχονται αντιμάχεται την προσταγή του Θεού έχοντας αγνωσία. Μόνο όποιος τις δέχεται με αληθινή γνώση, κατά τη Γραφή, υπομένει τον Κύριο. «Όταν έλθει πειρασμός», λένε οι Πατέρες, « να μη ζητάς το γιατί ή από ποιον ήλθε, αλλά πως θα τον υπομείνεις ευχάριστα και χωρίς μνησικακία».
Πάλι σας τονίζω την απαιτούμενη αυταπάρνηση, ως το απαραίτητο θεμέλιο της οικοδομής της πνευματικής ζωής, που είναιι ο σκοπός και το καθήκον μας, και μη γογγύζετε για την επίμονη αυτή σύσταση. Αλλος δρόμος προκοπής και επιτυχίας δεν υπάρχει, όταν η αυταρέσκεια και φιλαρέσκεια επικρατήσουν.
Τα φαινομενικά μικρά λάθη δεν είναι μικρά, αφού επικρατούν βάσει μιας εκλογής και προτίμησης. Όποιος καταφρονεί τα μικρά λάθη «κατά μικρόν πεσείται» . Αλλά μήπως δεν κρίνεται και απ αυτά ολόκληρος ο άνθρωπος; «Ο πιστός εν ελαχίστω, και εν πολλώ πιστός εστι» (Λουκ. ιστ, 10) και αντιθέτως.
Εάν ο Κύριος λέει ότι είμαστε το «άλας της γης» και το «φώς του κόσμου», επιτρέπονται εδώ οι παραλείψεις; Τότε δεν θα ακούσουμε την καταδίκη του παραβάτη, «ουαί δι ου το σκάνδαλον έρχεται» (Ματ. ιη, 7);
Δεν τα αρνηθήκαμε όλα, αδελφοί μου, μετά την πρόσκληση του Κυρίου, για να σηκώσουμε το σταυρό του και να τον ακολουθήσουμε; Αυτός δεν προπορεύεται και τον ακολουθούν τα νέφη των αγίων στον αιματηρό στίβο της ομολογίας τους; Γιατί ξεχνούμε τις υποσχέσεις μας και προκαλούμε την πικρία και αποθάρρυνση των πιστών; Η παραμικρή αμέλεια γεννά την κακή συνήθεια και η καταραμένη αναισθησία κυριαρχεί στην πρόθεση. Που θα βρεθούν μετά δάκρυα για την αποθεραπεία;
Οι άνθρωποι μέσα στην κοινωνία τηρούν τους νόμους, γιατί φοβούνται την απειλή της ποινής από την εξουσία που κυβερνά. Η ενθύμηση αυτή είναι φραγμός για να μην παρανομούν. Σε μας δεν είναι αρκετή η πληροφορία, ότι η αποτυχία μας δεν θα αναφέρεται σε ύλες και αξίες της ματαιότητας, αλλά θα είναι έκπτωση από το Θεό και τη βασιλεία του και άρα την αιώνια ζωή;
Μην αμελούμε την ακρίβεια του προγράμματός μας, επειδή αυτές οι παραλείψεις είναι η είσοδος των πειρασμών και η άμβλυνση του ζήλου, που σηκώνει το βάρος του φιλόπονου βιώματος. «Τι ανταποδώσωμεν τω Κυρίω περί πάντων ων ανταπέδωκεν ημίν»; Δεν αρκεί ότι μας τράβηξε στην επίγνωσή του και μας κατέταξε στη μερίδα του κλήρου των αγίων; Τι ζητά τώρα από μας για να μας κάνει μετόχους της αγάπης και της βασιλείας του, που μας φαίνεται δύσκολο και ακατόρθωτο;
Μας έδειξε έμπρακτα με την παρουσία του την απάρνηση των συστημάτων του παλαιού ανθρώπου και την υποταγή στο θείο θέλημα, που το εφάρμοσε ο ίδιος, και μας προκαλεί σε μίμηση. Δεν μας συγκινούν τα παραδείγματα των εκατομμυρίων ηρώων της πίστης, που φάνηκαν συνεπείς και υπήκοοι σε ό,τι αυτός « ήρξατο ποιείν τε και διδάσκειν» (Πράξ. α, 1); Εάν εφαρμόζουμε τον κανόνα της φιλαδελφίας και αλληλεγγύης και την ειρηνική και αρμονική ζωή, παραμένει μαζί μας η θεία Χάρη και με αυτήν τα κατορθώνούμε όλα.
Τι θα μας ωφελήσει η αντιλογία, η παρακοή, το θέλημα, που μας αφαιρούν την ειρήνη και ανάπαυση, μέσα απαραίτητα για τη νηφαλιότητα, που επιβάλλεται στην πάλη του αόρατου πολέμου; Ο Κύριός μας εκφράζοντας την πατρική του στοργή μας ικετεύει! «Μείνατε εν εμοί καγώ εν υμίν» (Ιω. ιε, 4). Το ότι δεν μας απειλεί, το ότι δεν μας επιτιμά για την τόση αδιαφορία και ενοχή μας, αλλά μας παρακαλεί να παραμείνουμε μαζί του, και εδώ και στην αιωνιότητα, αυτό δεν συγκλονίζει την αναίσθητη ψυχή μας; Δεν παραμένουμε μαζί του, παρά μόνο με την τήρηση των θείων εντολών, που « βαρείαι ουκ εισί» (Α Ί ω. ε, 3), όπως μας αποδεικνύει. Για ποια τήρηση όμως των εντολών μιλάμε, όταν επικρατεί αδιαφορία;
Μην αμελούμε, αδελφοί μου, μη νυστάζουμε, αλλά ας τρέξουμε «ίνα καταλάβωμεν εφ ω και κατελήφθημεν» από τον Κύριό μας, που μας ενθαρρύνει λέγοντας ότι «όπου ειμί εγώ, εκεί και ο διάκονος ο εμός έσται» (Ιω. ιβ, 26). Εάν « δούλον Κυρίου ου δει μάχεσθαι» (Β Τιμ. β, 24), τότε γιατί υπάρχουν αντιλογίες, γογγυσμοί, μεμψιμοιρίες και πείσματα; Δεν σημαίνει αυτό ότι υποδουλώθηκε το νοερό μας εργαστήριο, και όχι « εν τω νότω» μας, αλλά μπροστά μας «τεκταίνουν οι αμαρτωλοί» (πρβλ. Ψαλμ. ρκη, 3) και πονηροί δαίμονες, αφού τους παραδώσαμε και τα όπλα και τη μάχη;
Δεν δεχόμαστε πληγές στα νώτα ως λιποτάκτες, αλλά ως νόμιμοι μαχητές παραμένουμε ανυποχώρητοι. Αν και κάποτε συμβαίνει να γλιστρούμε, για την απειρία μας ή την αδυναμία μας, δεν εγκαταλείπουμε τη μάχη, δεν αρνούμαστε την πάλη, δεν χάνουμε το θάρρος μας, γιατί «μείζων εστί ο εν ημίν» παρά ο διάβολος, που μας πολεμά. Ας μην ξεχνούμε τα λόγια, που αναπέμπουμε με προθυμία στην προσευχή μας: « Γνώτε έθνη και ηττάσθε... εάν γάρ πάλιν ισχύσητε, πάλιν ηττηθήσεσθε ότι μεθ ημών ο Θεός» (Ησ. η, 9 10).
Δεν μας πληροφορεί ο Κύριος με την απόλυτη πατρική στοργή του, ότι «ιδού εγώ μεθ υμών ειμί πάσας τας ημέρας έως της συντελείας του αιώνος» (Ματ. κη, 20); Σε ποιό υγιή νου ή νηφάλια καρδιά μπορεί να πλησιάσει αποθάρρυνση ή δειλία, όταν αυτούς που ελκύει κοντά του εκ των προτέρων τους διαβεβαιώνει, ότι είναι και θα μένει διαρκώς μαζί τους; Σας υπενθύμισα σπουδαία στοιχεία της παναγάπης του σωτήρα μας, για να μη λυγίζετε λόγω απειρίας στις αλλοιώσεις, που περιέχει η σταυροφόρα ζωή μας, για να μην τρομάζετε και ανακόπτετε την προς τα εμπρός πορεία σας.
Δεν είμαστε ούτε οι πρώτοι, ούτε οι μόνοι στη χριστοφόρα πορεία μας. Μαζί μας συμπορεύονται προφήτες, απόστολοι, διδάσκαλοι, μάρτυρες, ομολογητές και η αναρίθμητη πορεία των Πατέρων μας, που συμπαρίστανται και συμμαχούν αόρατα στην πρακτική μας ομολογία. Η γλυκύτατή μας Δέσποινα Θεοτόκος, ως κοινή μητέρα και κουροτρόφος της παρθενικής μας ζωής, ποτέ δεν μας αφήνει και πολλές φορές αισθητά μας πληροφορεί ότι μας συμπαρίσταται. Τα πανάγια λείψανα των αγίων μας, οι αγιασμένες μορφές και εικόνες τους, οι πνευματοφόρες βιογραφίες και διδαχές τους, δεν είναι εγγύηση και τον δικού μας θριάμβου; Αφού «δίκαιοι εις τον αιώνα ζώσι και εν Κυρίω ο μισθός αυτών» (Σοφ. Σολ. ε, 15), άρα και η πρεσβεία τους για μας είναι αιώνια.
Εάν ο Κύριός μας «ώμοσε καθ εαυτού ότι ου θελήσει τον θάνατον του ανόμου» (Αμώς στ, 8, Εζεκ. ιη, 21), πόσο θα ορκιστεί για μας, που τον επικαλούμαστε και κατά δύναμη τον ακολουθούμε και «ως οφθαλμοί δούλων εις χείρας του κυρίου αυτών» (Ψαλμ. ρκβ, 2) μέρα και νύκτα περιμένουμε και αδιάλειπτα κτυπούμε τη θύρα τον ελέους του; Πιστεύουμε απόλυτα ότι «εν τάχει ποιήσει την εκδίκησιν ημών» (πρβλ. Λούκ. ιη, 8) και θα μας σώσει στην αιώνια βασιλεία του. Γένοιτο. Αμήν.

_________________

«Σταυρός, ο φύλαξ πάσης της οικουμένης.
Σταυρός, η ωραιότης της Εκκλησίας.
Σταυρός, βασιλέων το κραταίωμα.
Σταυρός, πιστών το στήριγμα.
Σταυρός, αγγέλων η δόξα
και των δαιμόνων
το τραύμα»