Ἦταν δοῦλος στὸ σπίτι τοῦ πλουσίου Φιλήμονα, στὰ χρόνια τοῦ Ἀποστόλου Παύλου. Ὁ Φιλήμων, μὲ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους τοῦ σπιτιοῦ του, εἶχε προσέλθει στὸ χριστιανισμὸ καὶ ἦταν στοργικότατος στοὺς δούλους του. Ὁ Ὀνήσιμος ὅμως, ἤθελε νὰ πάει στὴ Ῥώμη, γιὰ νὰ κάνει ὅπως τοῦ ἄρεσε τὴν ζωή του. Καταχρᾶται, λοιπόν, τὸν κύριό του, ἐξοικονομεῖ τὰ ναῦλα καὶ δραπετεύει. Ἐκεῖ στὴ Ῥώμη ἀλήτευε, ἐργασία δὲν ἔβρισκε, οὔτε στοργὴ καὶ βοήθεια ἀπὸ πουθενά. Τὸν κατέλαβε μεγάλη στενοχώρια. Τί νὰ ἔκανε; Θυμήθηκε τότε, ἀπὸ τὸ σπίτι τοῦ κυρίου του, τοὺς χριστιανούς, ποὺ ἦταν φιλάνθρωποι. Πλησιάζει τὴν ῥωμαϊκὴ χριστιανικὴ κοινότητα, καὶ πράγματι ἡ βοήθεια ποὺ παίρνει ἦταν μεγάλη. Συγχρόνως μαθαίνει ὅτι στὴ Ῥώμη εἶναι ὑπόδικος ὁ Ἀπόστολος Παῦλος. Τὸν γνώρισε ὅταν εἶχε φιλοξενηθεῖ στὸ σπίτι τοῦ κυρίου του. Ὁ Ὀνήσιμος, ἂν καὶ εἰδωλολάτρης, εἶχε ἐντυπωσιασθεῖ ἀπὸ τὴν ψυχὴ τοῦ μικρόσωμου ἐκείνου χριστιανοῦ. Τώρα ποὺ ἄκουσε ὅτι εἶναι στὴ Ῥώμη, νοιώθει τὴν ἐπιθυμία νὰ τὸν δεῖ καὶ αἰσθάνεται μία συνταρακτικὴ ἐσωτερικὴ μεταβολὴ στὸν ἑαυτό του. Τοῦ συνέβη αὐτὸ ποὺ ἀναφέρει ὁ θεόπνευστος λόγος τῆς Ἁγίας Γραφῆς, «ἐγενήθη ἐπ᾿ αὐτῷ πνεῦμα Θεοῦ». Δηλαδή, ἔπνευσε σ᾿ αὐτὸν πνεῦμα Θεοῦ. Ὁ Ὀνήσιμος δὲν ἀφήνει τὴν εὐκαιρία ἀνεκμετάλλευτη. Συναντάει τὸν Παῦλο καὶ αὐτὸς τοῦ φέρεται τόσο στοργικὰ καὶ πατρικά, ὥστε ὁ Ὀνήσιμος ὄχι μόνο γίνεται θερμὸς χριστιανός, ἀλλὰ καὶ σὰν ἀπόστολος τῆς ἁγίας πίστεως λαμβάνει μαρτυρικὸ θάνατο. (Γνωστὴ βέβαια εἶναι ἡ ἐπιστροφή του στὸν κύριό του Φιλήμονα ποὺ ἀναφέρεται στὴν πρὸς Φιλήμονα ἐπιστολὴ 1-22 τοῦ ἀπ. Παύλου).

--------------------------------------------------------

Ο Άγιος Ονήσιμος, ένας από τους εβδομήκοντα Αποστόλους, ήταν δούλος στο σπίτι του Ρωμαίου άρχοντα Φιλήμονος, ο οποίος καταγόταν από την Φρυγία και έγινε Χριστιανός από τον Απόστολο Παύλο.

Ο Ονήσιμος έφυγε κρυφά από τον κύριό του και μετέβη στη Ρώμη σε επίσκεψη του Αποστόλου Παύλου.
Έτσι αφιερώθηκε στη Διακονία της Εκκλησίας και των Χριστιανών.

Ο Παύλος τον απέστειλε πίσω στον Φιλήμονα με Επιστολή του, στην οποία ανέφερε για τον Άγιο Ονήσιμο τα ακόλουθα:
«Τέτοιος που είμαι, εγώ ο Παύλος ο ηλικιωμένος, και τώρα φυλακισμένος του Ιησού Χριστού, σε παρακαλώ για το παιδί μου, τον Ονήσιμο, ο οποίος άλλοτε σου ήταν άχρηστος, τώρα όμως είναι χρήσιμος και σε εσένα και σε εμένα. Σου τον αποστέλλω πάλι και συ δέξου αυτόν που είναι η καρδιά μου. Θα ήθελα να τον κρατήσω κοντά μου, για να με υπηρετεί, αντί σου, στην φυλακή που είμαι χάριν του Ευαγγελίου, αλλά δεν ήθελα να κάνω τίποτε χωρίς την δική σου συγκατάθεση, για να μην γίνει η αγαθή σου πράξη αναγκαστικά αλλά με την θέλησή σου. Ίσως γι’ αυτό αποχωρίσθηκε προσωρινά από εσένα, για να τον έχεις παντοτινά, όχι πλέον σαν δούλο, αλλά περισσότερο από δούλο, σαν αδελφό αγαπητό, ιδιαίτερα για μένα, πόσο μάλλον για σένα και σαν άνθρωπο και σαν Χριστιανό. Εάν λοιπόν, με θεωρείς φίλο, δέξου τον σαν να ήμουν εγώ».

Ο Απόστολος Ονήσιμος επανέκαμψε στη Ρώμη προς τον Απόστολο Παύλο και τον διακονούσε.
Μετά το μαρτύριο του Αποστόλου Παύλου συνελήφθη υπό του επάρχου Ρώμης Τερτύλου και εξορίσθηκε στους Ποτιόλους της Ιταλίας.
Όμως ο Ονήσιμος συνέχισε με ζήλο να κηρύττει τον Λόγο του Θεού. Όταν ο Έπαρχος Τέρτυλος επισκέφθηκε τον τόπο εξορίας του και πληροφορήθηκε τη χριστιανική του δράση, διέταξε να συλληφθεί ο Άγιος και να βασανισθεί.


Τον κτύπησαν αλύπητα και με ραβδισμούς του έσπασαν τα σκέλη. Στο τέλος, μετά από φρικώδεις βασάνους, ο Άγιος Ονήσιμος μαρτύρησε και έλαβε το στεφάνι του μαρτυρίου.


Το τίμιο λείψανό του παρέλαβε και ενταφίασε μια πλούσια αλλά ευσεβής Ρωμαία Χριστιανή.

Ναός προς τιμήν του Αγίου Αποστόλου Ονησίμου είχε ανεγερθεί κατά τον 10ο αιώνα μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη.

Να σημειώσουμε τέλος, ότι ο Aπόστολος Oνήσιμος εορτάζεται και στις 22 Νοεμβρίου.


Ἀπολυτίκιον.
Ἦχος α’. Τῆς Ἐρήμου πολίτης.
Ταὶς ἀκτίσι τοῦ Παύλου φωτισθεῖς τὴν διάνοιαν, ὤφθης ὑπηρέτης τοῦ Λόγου καὶ Ἀπόστολος ἔνθεος καὶ ὄνησιν ἐβράβευσας ζωῆς, Ὀνήσιμε θεράπων τοῦ Χριστοῦ, διὰ λόγων καὶ θαυμάτων θεοπρεπῶν, τοὶς πίστει ἐκβοώσι σοι, δόξα τῷ σὲ δοξάσαντι φαιδρῶς, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργούντι διὰ σοῦ, πάσιν ἰάματα.

Κοντάκιον.
Ἦχος δ’ . Ἐπεφάνης σήμερον.
Ὡς ἀκτίς ἐξέλαμψας, τῇ οἰκουμένῃ, ταῖς βολαῖς λαμπόμενος, ἡλίου μάκαρ παμφαοῦς, Παύλου τοῦ κόσμον φωτίσαντος· διό σε πάντες, τιμῶμεν Ὀνήσιμε.

Μεγαλυνάριον.
Παύλω τω θεόπτη μαθητευθείς, ώφθης αληθείας, θεηγόρος μυσταγωγός, υπέρ ης προθύμως, Ονήσιμε αθλήσας, ονήσιμον πηγάζεις, χάριν τοις χρήζουσι.

_________________

«Σταυρός, ο φύλαξ πάσης της οικουμένης.
Σταυρός, η ωραιότης της Εκκλησίας.
Σταυρός, βασιλέων το κραταίωμα.
Σταυρός, πιστών το στήριγμα.
Σταυρός, αγγέλων η δόξα
και των δαιμόνων
το τραύμα»